نان صنعتی به‌عنوان یکی از دستاوردهای نوین صنعت غذایی، جایگاه مهمی در تأمین امنیت غذایی جوامع شهری پیدا کرده است؛ تولید انبوه، کنترل بهداشتی دقیق و ماندگاری بالا از ویژگی‌های اصلی این نوع نان به شمار می‌رود. از دیدگاه تغذیه‌ای، نان صنعتی می‌تواند منبع قابل توجهی از انرژی، کربوهیدرات‌ها، پروتئین گیاهی و در برخی موارد فیبر و ریزمغذی‌ها باشد .

با این حال، کیفیت تغذیه‌ای نان صنعتی به‌طور مستقیم تحت تأثیر نوع آرد مصرفی، میزان سبوس‌گیری، روش فرآوری و استفاده از افزودنی‌ها قرار دارد؛ به‌عنوان مثال، نان‌هایی که از آرد کامل تهیه می‌شوند، به دلیل داشتن فیبر بالا، می‌توانند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کنترل قند خون کمک کنند؛ در حالی‌که نان‌های سفید صنعتی با شاخص گلیسمی بالا، در صورت مصرف طولانی‌مدت، ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهند .

در ایران، میانگین مصرف روزانه نان برای هر فرد حدود 240 گرم معادل تقریباً 88 کیلوگرم در سال گزارش شده است . با وجود مصرف بالای نان در ایران، سهم نان صنعتی در الگوی مصرف خانوارها همچنان محدود است؛ بر اساس گزارش Financial Tribune، نان‌های صنعتی حدود 12 درصد از بازار مصرف نان کشور را تشکیل می‌دهند؛ همچنین اتحادیه نانوایان سنتی اعلام کرده است که بیش از ۹۵ درصد نان مصرفی خانوارهای ایرانی از نوع سنتی است و تنها ۳ تا 5 درصد به نان‌های صنعتی اختصاص دارد.

گزارش دیگری نیز نشان داده است که از سرانه حدود ۱۱۷ کیلوگرم نان مصرفی، تنها ۱۱ کیلوگرم مربوط به نان صنعتی است؛ در مجموع، نان صنعتی در ایران با وجود مزایای بهداشتی و امکان غنی‌سازی، هنوز سهم اندکی در سبد غذایی دارد و برای ارتقای جایگاه آن، افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان، اصلاح ذائقه غذایی و بهبود کیفیت تولید ضروری است.

انواع نان‌های صنعتی

1.نان سفید صنعتی (آرد تصفیه‌ شده)

نان سفید صنعتی یکی از پرمصرف‌ترین انواع نان در بسیاری از کشورهاست. این نان عمدتاً از آرد گندم با درجه سبوس‌گیری بالا تهیه می‌شود و بافتی نرم و رنگی روشن دارد.

2. نان کامل صنعتی

نان کامل یا سبوس‌دار از آردی تهیه می‌شود که تمامی اجزای دانه گندم، از جمله سبوس و جوانه، در آن حفظ شده است.

از مزایای این نان ها موارد ذیل می باشد بنابراین به مصرف این نان توصیه می شود .

غنی از فیبر غذایی که به بهبود عملکرد روده و کاهش یبوست کمک می کند

تأثیر مثبت بر کنترل قند خون و کاهش شاخص گلیسمی وعده غذایی

تأمین ویتامین‌های گروه B، آهن، روی و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی

ایجاد حس سیری طولانی‌تر و کمک به مدیریت وزن

3. نان‌های غنی‌شده

این گروه از نان‌ها با افزودن ریزمغذی‌هایی مانند آهن، اسید فولیک، ویتامین D یا فیبر محلول تولید می‌شوند .

4. نان‌های پروتئینی و چندغله

نان‌های پروتئینی و چندغله از محصولات نوین صنعت نان هستند که با هدف افزایش ارزش تغذیه‌ای و بهبود کیفیت رژیم غذایی تولید می‌شوند .این نان‌ها معمولاً از ترکیب چند نوع آرد غلات کامل مانند گندم، جو، چاودار و ذرت به همراه منابع پروتئینی گیاهی نظیر سویا، بذر کتان، کنجد، کینوا یا تخم آفتابگردان تهیه می‌شوند.

5. نان‌های رژیمی یا ویژه

این دسته شامل نان‌های کم‌نمک، کم‌کالری، بدون گلوتن و نان‌های مخصوص بیماران دیابتی است .

اعظم زمانی – کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز