فعالیت بدنی برای سالمندان فواید زیادی دارد، اما در کنار مزایا، می‌تواند خطراتی نیز به همراه داشته باشد. از مهم‌ترین این خطرات می‌توان به مشکلات قلبی–عروقی، خستگی شدید و آسیب‌های اسکلتی–عضلانی اشاره کرد. احتمال بروز آسیب بسته به نوع فعالیت، شدت، دفعات و مدت زمان آن متفاوت است. بنابراین رعایت اصول ایمنی پیش از شروع هرگونه فعالیت بدنی برای سالمندان ضروری است.

متخصصان توصیه می‌کنند سالمندان پیش از آغاز هر برنامه ورزشی، اصول ایمنی را رعایت کرده و با پزشک مشورت کنند؛ چرا که ورزش نادرست می‌تواند به جای بهبود سلامتی، خطر مشکلات قلبی، آسیب‌های عضلانی و حتی زمین‌خوردگی را افزایش دهد.

توصیه‌های کلی پیش از فعالیت بدنی

• از انجام فعالیت‌هایی که باعث بروز یا تشدید درد می‌شوند خودداری کنید.

• در صورت احساس خستگی یا ناراحتی شدید، شدت، سرعت یا مدت فعالیت را کاهش دهید.

• سالمندان، به‌ویژه افراد مبتلا به فشارخون بالا، باید از حبس نفس در حین فعالیت خودداری کنند.

• شروع فعالیت بدنی در افراد غیرفعال باید سبک و تدریجی باشد؛ جلسات تمرینی کوتاه آغاز شود و به‌مرور زمان افزایش یابد.

• استفاده از تجهیزات مناسب مانند کفش و لباس مخصوص پیاده‌روی الزامی است.

• نوشیدن مایعات کافی حتی بدون احساس تشنگی اهمیت زیادی دارد، به‌ویژه در فعالیت‌های طولانی.

• از انجام فعالیت بدنی در ساعات گرم روز خودداری کرده و در صورت لزوم از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.

• پیش از ورزش، بدن را ۵ تا ۱۰ دقیقه با پیاده‌روی و حرکات کششی گرم کنید و در پایان تمرین، بدن را سرد کنید.

• زمان‌های استراحت کافی در طول فعالیت در نظر بگیرید.

• از ورزش با معده خالی بپرهیزید و دست‌کم دو ساعت پس از صرف غذا فعالیت کنید.

• هنگام بیماری یا ناخوشی از انجام فعالیت بدنی خودداری کنید.

• همراه داشتن کارت شناسایی و تلفن همراه در فعالیت‌های بیرون از منزل ضروری است.

• در صورت استفاده از هدفون، صدا باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که امکان شنیدن صداهای محیطی وجود داشته باشد.

• پیش از خروج از منزل، خانواده را از مقصد و زمان بازگشت مطلع کنید.

• ورزش کردن در کنار دیگران و در مکان‌های روشن و ایمن توصیه می‌شود.

• بهتر است پیاده‌روی در ساعات روز و در مسیرهایی با مکان مناسب برای استراحت انجام گیرد.

توجه ویژه در سالمندان دارای بیماری زمینه‌ای

سالمندانی که به بیماری‌هایی مانند دیابت، فشارخون بالا، مشکلات قلبی–عروقی، اختلالات انعقادی، جراحی یا لیزر اخیر چشم، سابقه خون‌ریزی یا جداشدگی شبکیه، فتق، یا جراحی اخیر در لگن، زانو یا ستون فقرات مبتلا هستند، پیش از شروع فعالیت بدنی باید با پزشک خود مشورت کنند.

در برخی موارد مانند تنگی عروق کرونر، نامنظمی ضربان قلب، بیماری‌های دریچه‌ای قلب، آنوریسم آئورت یا عروق مغزی، بعضی از بیماری‌های چشمی، زوال عقل پیشرفته یا اختلالات رفتاری شدید، انجام فعالیت بدنی ممکن است با محدودیت جدی یا ممنوعیت همراه باشد.

همچنین برخی داروها می‌توانند بر تعادل یا توان حرکتی اثر گذاشته و خطر زمین‌خوردن را افزایش دهند. بنابراین پیش از آغاز برنامه ورزشی باید در مورد مصرف داروها و تغییر احتمالی در دوز آن‌ها با پزشک مشورت شود.

«لیلا جاهد» کارشناس واحد سلامت خانواده و جمعیت مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز