هپاتیت C از جمله بیماری‌هایی است که در صورت تشخیص زودهنگام کاملاً قابل کنترل و حتی درمان است. اما ناآگاهی عمومی و عدم غربالگری در گروه‌های پرخطر، همچنان این بیماری را به تهدیدی خاموش در سلامت عمومی تبدیل کرده است.

یکی از اقدامات کلیدی در کنترل شیوع هپاتیت C، انجام غربالگری هدفمند در افرادی است که در معرض خطر بالاتری قرار دارند. این غربالگری باید به‌صورت منظم، به‌ویژه در افرادی انجام شود که پیش از سال ۱۳۷۴ (۱۹۹۵ میلادی) خون یا فرآورده‌های خونی دریافت کرده‌اند؛ زیرا پیش از این تاریخ، سیستم‌های تشخیص آلودگی خون به ویروس C در کشور وجود نداشت.

سایر گروه‌هایی که غربالگری برای آن‌ها توصیه می‌شود عبارتند از: افرادی با سابقه اعتیاد تزریقی، زندانیان یا افراد با سابقه حبس، بیماران دیالیزی، مبتلایان به هموفیلی یا تالاسمی، کسانی که خالکوبی یا حجامت انجام داده‌اند و افرادی با رفتارهای جنسی پرخطر. همچنین کارکنان مراکز درمانی که احتمال تماس تصادفی با وسایل آلوده دارند نیز باید سالیانه مورد بررسی قرار گیرند.

تشخیص اولیه هپاتیت C از طریق آزمایش خون و بررسی وجود آنتی‌بادی ضد ویروس HCV (Anti-HCV Ab) صورت می‌گیرد. در صورتی که نتیجه این آزمایش مثبت باشد، باید آزمایش RNA-HCV با روش PCR انجام شود تا وجود ویروس فعال در خون بررسی شود. آنتی‌بادی معمولاً ۲ تا ۶ ماه پس از تماس با ویروس در بدن ظاهر می‌شود، در حالی که RNA ویروس ممکن است در همان هفته‌های ابتدایی قابل تشخیص باشد. به همین دلیل، تفسیر درست آزمایش‌ها نیازمند دانش پزشکی و پیگیری تخصصی است.

نکته مهم آن است که در حال حاضر واکسنی برای پیشگیری از هپاتیت C وجود ندارد. بنابراین، راهکارهای پیشگیرانه فقط بر پایه‌ی کاهش تماس با خون آلوده و رفتارهای پرخطر استوار است. استفاده از وسایل استریل در مراکز درمانی، خودداری از مصرف مشترک وسایل شخصی، کنترل روابط جنسی محافظت‌نشده، و آگاهی‌رسانی به گروه‌های پرخطر از جمله اقدامات ضروری در این مسیر است.

آموزش عمومی، کاهش تبعیض نسبت به مبتلایان، و ارتقاء دسترسی به خدمات تشخیصی و درمانی می‌تواند نقش مؤثری در حذف این بیماری در سطح ملی و جهانی ایفا کند.

امید دهنام – مسوول واحد مبارزه با بیماری های واگیر مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز