امروزه در تمام گروه‌های سنی میانگین مصرف قند و شکر 2 تا 3 برابر بالاتر از مقادیر مجاز توصیه شده است؛ برآوردها نشان می‌دهد کودکان و بزرگسالان حدود یک چهارم شکر روزانه خود را از طریق نوشیدنی‌های شیرین دریافت می‌کنند. این نوشیدنی‌ها با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2، چاقی و پوسیدگی دندان مرتبط هستند.

تحقیقات نشان می دهد، کودکان و نوجوانانی که نوشیدنی های شیرین مصرف می کنند، در مقایسه با سایر همسالان خود چاق تر می باشند؛ کالری اضافی موجود در این نوشیدنی ها باعث نمی شود کودک یا نوجوان غذای کمتری مصرف کند، در واقع کودک یا نوجوانی که مقادیر زیادی نوشیدنی شیرین مصرف می کند، غذای بیشتری نیز مصرف می کند که باعث می شود انرژی بیش از حد نیاز دریافت کنند و در معرض چاقی و اضافه وزن قرار می گیرند.

آب رسانی به بدن(هیدراته نگه داشتن) برای سلامتی ضروری است. مقدار آب مورد نیاز به سن، جنس، وزن، قد، سطح فعالیت بدنی و شرایط محیطی بستگی دارد؛ حدود 20 تا 30 درصد از آب مورد نیاز از طریق غذا تأمین می شود، نیاز روزانه به آب یا مایعات در کودکان زیر 5 سال بطور متوسط یک و نیم لیتر و در نوجوانان 2 و نیم لیتر است، بنابراین سالم ترین و ارزان ترین نوشیدنی آب سالم است.

بطور کلی خوردن زیاد آب میوه طبیعی هم به این دلیل که حاوی مقدار زیادی قند است موجب اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان می شود، بنابراین توصیه می شود تا حد امکان کودک خود میوه را مصرف کند و در صورتی که گاهی اوقات تمایل به خوردن آب میوه وجود دارد می بایست متناسب با حجم توصیه شده در هرم غذایی و به صورت طبیعی و تازه در منزل تهیه شود.

به عنوان مثال یک عدد پرتقال 60 واحد کالری دارد، در صورتی که یک لیوان آب پرتقال دارای مقدار بیشتری انرژی یعنی 110 کالری می باشد، همچنین حد مجاز مصرف آب میوه طبیعی برای کودکان سنین مدرسه و نوجوان 5 تا 18 سال، حداکثر 200 سی سی در روز و معادل یک لیوان می باشد.

همچنین در صورت خوردن چای بهتر است کم رنگ باشد و بجای قند و شکر از 3-2 عدد کشمش، توت خشک و یا یک عدد خرما استفاده شود.

چرا بایستی کودکان از مصرف زیاد نوشیدنی های گازدار و شیرین منع شوند؟

ترکیب اصلی اغلب نوشیدنی های صنعتی آب گاز دار و شکر می باشد، بنابراین دلیل اصلی منع مصرف اینگونه نوشیدنی ها این است که اساسا هیچگونه ماده مغذی برای بدن فراهم نمی کنند، ضمن اینکه با مصرف مقادیر زیادی شکر با فروکتوز بالا، سبب یروز اضافه وزن و چاقی می شود.

همچنین سایر مواد موجود در نوشابه ها و آبمیوه های صنعتی، طعم های دهنده های مصنوعی و طبیعی هستند؛ علاوه بر این، اضافه کردن اسید سیتریک و اسید فسفریک به اینگونه نوشیدنی ها طعم تندی به آنها می دهد و به عنوان نگهدارنده نیز عمل می کنند.

بسیاری از این نوشابه ها حاوی کافئین هستند، با آنکه کافئین لزوما زیان آور نیست ولی ماده ای محرک است که می تواند بر هوشیاری و الگوی خواب کودکان تاثیر بگذارد؛ کافئین می تواند سبب هیجان زدگی، عصبانیت و یا گیجی در کودکان شود.

اگر چه نمی توان به صورت قاطع از مصرف اینگونه نوشیدنی ها جلوگیری کرد، اما می شود با تغییرات مناسب الگوی غذایی گامی موثر در جهت سلامت آینده فرزندانمان برداریم.

اعظم زمانی- کارشناس واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب