مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در هر سال در فصول سرد باعث مسمومیت و تلفات می‌شود. اگر چه وسایل گرمازا، گرمابخش محیط زندگی هستند اما عدم رعایت اصول ایمنی درکاربرد آنها می تواند بسیار خطرناک باشد. گاز مونوکسید کربن یک گاز بی رنگ و بی ‌بو است و همین ویژگی به نامگذاری آن به عنوان "قاتل پنهان"  منجر شده است.

این گاز از اجاق‌ها، وسایل گازی پخت و پز، دستگاه‌های حرارتی و  هنگام سوزاندن چوب و زغال متصاعد می‌شود. اگر این گاز سمی در یک فضای محصور و بدون تهویه تجمع‌یابد، بسیار خطرناک است. این گاز سبک تراز هواست و قابلیت انتشار آن در محیط بسیار زیاد است و به همین دلیل در تمامی نقاط فضا به سرعت متراکم شده و چون هموگلوبین خون میل ترکیبی زیادی با این گاز دارد، لذا مانع رسیدن اکسیژن به بافتهای بدن شده وبه سرعت موجب مسمومیت می شود.

نشانه‌های گاز CO در منزل:

شناخت علائم وجود گاز CO در منزل یا محیط کار، بهترین راه برای فرار از دست این قاتل نامرئی و بی‌رحم است. شاید مهمترین علت بروز گاز گرفتگی بی‌اطلاعی و غفلت باشد. هنوز بسیاری از مردم کشنده بودن این گاز را باور ندارند و توصیه‌های ایمنی را جدی نمی‌گیرند. گاز CO قربانیان خود را در محیط‌های بسته و بدون تهویه مناسب به دام می‌اندازد و آرام و بی‌صدا فرد را می‌کشد.

علائم اولیه ناشی از این گاز تا حدی شبیه به آنفولانزا است با این تفاوت که در آن تب وجود ندارد و اثرات آن شامل: خواب آلودگی و خمیازه کشیدن بیش از حد، گیجی، ضعف و بی‌حالی، امکان بروز سردرد شدید، گاهی تهوع و استفراغ، پرش‌های عضلانی و اختلال حرکتی، احساس نبض پر و صدادار در ناحیه شقیقه، افزایش فشار خون، گشادشدن مردمک چشم و کاهش دید، رنگ تیره پوست، رنگ پریدگی دور لب‌ها و یا صورتی شدن آن، گاهی سفتی عضلات به خصوص عضلات فک، قطع تنفس، تشنج، اغما و مرگ ازجمله اثرهایی است که در مسمومیت با گاز CO ممکن است ایجاد شود.

 زمانی که فردی بر اثر گاز CO مسموم می‌شود به سرعت این گاز با گلبول‌های قرمز خون ترکیب شده که میل ترکیبی گاز CO با هموگلوبین خون 250 برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین خون است به همین دلیل جایگزین اکسیژن بافت شده و در نهایت منجر به خفگی در کل بافت‌های بدن می‌شود. در ضمن غلظت گاز CO در فضا در ایجاد مسمومیت بسیار مؤثر است.

چگونگی برخورد با مسمومیت ناشی از گاز CO

- سریعا از هوای آزاد تنفس کرده و درها و پنجره‌ها را باز کنید و وسایل (اجاق‌گاز، بخاری و...) را خاموش کنید- یقه پیراهن، کمربند و لباس‌های تنگ را باز کنید.

- درصورت امکان عملیات اکسیژن‌دهی به فرد مسموم را با نهایت دقت شروع کنید.

- باز نگه داشتن راه‌های هوایی و تماس با اورژانس.

- به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده و قرار دادن آنها در محیط باز از مهمترین اقدامات محسوب می‌شود.

 منابع تولید گاز CO در ساختمان‌ها

-         استفاده از وسایل گازسوز و گرمایشی بدون دودکش

-         نقص در دودکش و نشت‌گاز به فضای مسکونی

-         استفاده از وسایل خوراک‌پزی برای گرمایش

-         بکارگیری روشنایی گازی به مدت طولانی بخصوص در فضای بدون تهویه

-         آبگرمکن‌های دیواری و زمینی بویژه وقتی که دودکش مناسب ندارند.

-         ضعف در دودکش شومینه

-         معیوب بودن مشعل شوفاژ

-         خودروی روشن در پارکینگ

-         نبودن تهویه درست و مناسب در محیط

-         نقص فنی در وسایل گرمازا

-         نقص فنی در شبکه تهویه (لوله‌کشی آبگرمکن‌ها، بخاری‌ها، شومینه‌ها و...)

" محبوبه دهقان" کارشناس پیشگیری از بیماری های غیر واگیر مرکز بهداشت شهدای انقلاب