امروزه چاقی و اضافه وزن به یکی از مشکلات شایع در تمامی کشورها تبدیل شده است، که عوامل مختلفی در ایجاد این مشکل به جز دریافت زیاد کالری نقش دارد. علت اصلی اضافه‌وزن و چاقی، عدم تعادل بین کالری های دریافتی و کالری های مصرفی توسط فرد است؛ به عبارتی می توان گفت اضافه وزن نتیجه عدم تعادل بین غذای مصرفی و فعالیت فیزیکی است.

علل و عوامل زیادی در بروز و شیوع اضافه‌وزن و چاقی نقش ایفا می کنند؛ وراثت و ژنتیک، فعالیت فیزیکی ناکافی، استرس، الگوی نامناسب غذایی و برخی بیماری ها؛ همچنین خیلی از افراد برای رهایی از اضافه وزن و چاقی به دنبال رژیم هایی هستند که سریع وزنشان کاهش یابد؛ روش های مختلفی برای کاهش وزن بصورت حتی مستند وجود دارد، ولی این دلیل بر موثر بودن تمام رژیم های غذایی نیست.

ممکن است خیلی از افراد که دچار اضافه وزن و چاقی هستند با جستجو در اینترنت و گرفتن رژیم هایی مثل رژیم های تک خوری، گیاه خواری و یا رژیم حذف کربوهیدرات ها و یا مراجعه به متخصصین تغذیه، درخواست رژیم هایی مثل رژیم کتوژنیک، رژیم اتکینز و ... داشته باشند، و در مدت زمان کوتاه بتوانند وزن زیادی را کم کنند، اما باید به این نکته‏ توجه داشت، که در ساختار بدن چه تغییراتی بوجود آمده و چه چیزی باعث کاهش وزن شده‏ است.

در این زمینه تحقیقات مختلفی صورت گرفته است و تاثیر رژیم‏های غذایی بر ترکیب بدن (Body Composition) را مورد بررسی قرار داده اند، و نتیجه آن این است که رژیم‏های کاهش وزن اصولی، بیشتر باعث کاهش بافت چربی می شوند، در حالی که بیشتر کاهش وزن در رژیم‏های سخت و کاهش وزن های سریع، به علت از دست دادن آب و عضله بدن است؛ و این موضوع نشان می ‏دهد که علیرغم کاهش وزن سریع در رژیم‏های سخت، این رژیم‏ها نتیجه‏ ی ضعیف‏تری نسبت به رژیم‏های اصولی دارد و حتی باعث آسیب به بخش‏ها و اندام‏های مختلف بدن هم می‏ شوند.

رژیم های لاغری غیر اصولی، خطراتی مانند شل شدن پوست و از دست دادن عضلات، ریزش مو، دیابت، کبد چرب، سنگ کیسه صفرا و سرگیجه دارند، و اگر دچار اضافه وزن هستید، کاهش وزن در طولانی‌مدت می‌تواند برای سلامت شما بسیار مفید باشد چون لاغری فوری می‌تواند منجر به عوارض جدی و خطرناکی شود و وزن‌تان را مدام به صورت (رفت و برگشت) کم و زیاد کند.        

 به ‌طور متوسط در یک رژیم متعادل، سالم و البته پایدار، تقریبا هر هفته باید نیم تا یک کیلوگرم کاهش وزن داشته باشید که اگر بین 500 تا هزار کالری از کالری‌های دریافتی روزانه‌تان کم کنید این اتفاق خواهد افتاد؛ ترکیب یک رژیم غذایی سالم با ورزش منظم منجر به از دست دادن وزن بدون عوارض خواهد شد.

با توجه به مطالعاتی که به تازگی منتشر شده، کاهش وزن سریع می‌تواند به کاهش قابل توجه توده‌های بدون چربی‌ بافت‌های عضلانی و استخوان بی انجامد؛ بنابراین کاهش سریع وزن می‌تواند منجر به کندی سرعت سوخت و ساز بدن شده و اثرات سوء دیگری را در زمان توقف رژیم غذایی به دنبال داشته باشد.

رژیم غذایی صحیح باید سه خصوصیت داشته باشد؛ یکی اینکه رژیم غذایی باید متنوع باشد، یعنی تمام گروه‌های غذایی در آن وجود داشته باشد، دوم اینکه تعادل داشته باشد به این معنا که تنوع گروه‌های غذایی در یک نسبت متعادل قرار گرفته باشد، که نیازهای بدن فرد برآورده شود؛ و سوم اینکه تناسب داشته باشد، یعنی مقدار مصرف باید با جثه فرد، میزان فعالیت و نوع زندگی‌اش هماهنگ شود؛ این مناسبت باید به نحوی باشد که فرد در هر هفته بین نیم تا یک کیلوگرم کاهش وزن داشته باشد.

 منظور و هدف اصلی کاهش وزن، بالا بردن سطح سلامت افراد است؛ بنابراین برای کاهش وزن همانطور که یک شبه دچار اضافه وزن نشده ایم باید در این راه صبر و اراده کافی داشته باشیم و تحت نظر کارشناسان تغذیه اقدام به کاهش وزن کنیم.

 
اعظم زمانی - کارشناس ارشد واحد بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت شهدای انقلاب