متادون از خانواده مواد شبه افیونى است و بیشتر در درمان وابستگى به سایر شبه‌افیونى‌ها نظیر هروئین، کدئین و مورفین کاربرد دارد؛ متادون یک شبه افیونى (اپیوئید) مصنوعى است، یعنى از مواد شیمیایى در آزمایشگاه به دست مى آید؛ سایر شبه افیونى‌ها یا طبیعى هستند مانند مرفین و کدئین که فرآورده‌هاى طبیعى بوته خشخاش هستند و یا شبه‌افیونی هاى نیمه مصنوعى هستند مانند هروئین، که مرفینى است که به طریقه شیمیایى پردازش شده است.

متادون برای اولین بار در طى سال های 1960 و جنگ جهانى دوم در آلمان ساخته شد و براى تسکین درد و درمان افیونی مورد استفاده قرار می گرفت، زیرا درمان با متادون از بروز علائم ترک افیونی (تریاک، شیره تریاک، کودئین و مورفین) جلوگیرى کرده و تقاضاى آن را کاهش و یا از بین مى‌برد.

متادون چه احساسى در فرد ایجاد مى‌کند؟

برخى از افرادى که درمان با متادون را شروع مى‌کنند، سرخوشى و آرامشى را احساس مى‌کنند که در میان تمامى داروهاى شبه افیونى مشترک است، و با ادامه درمان و رسیدن به یک دوز ثابت، تحمل به این اثرات ایجاد مى‌شود و کسانى که در حال درمان با متادون هستند، غالباً احساس خود را از استعمال متادون، "طبیعى" عنوان مى‌کنند.

           
درمان با متادون بر تفکر افراد تاثیرى ندارد، و مى توانند کار کنند به مدرسه بروند و یا از خانواده مراقبت کنند؛ متادون همچنین از تاثیر نشئه آور هروئین و سایر شبه افیونی ها ممانعت مى‌کند، و بدین ترتیب اثر این داروها را کاهش مى‌دهد؛ درمان با متادون، عوارض جانبى از جمله تعریق، یبوست و افزایش وزن را بهمراه دارد.

متادون مانند تمام مخدرهای اپیوئیدی، ایجاد تحمل و وابستگی می‌کند؛ تحمل نسبت به اثرات روانی مانند سرخوشی نیز دیرتر پدید می‌آید.

عوارض طولانی مدت مصرف متادون

متادون در فواصل طولانی مدت باعث توهم می شود که می تواند شامل: اختلالات روانی هنگام خواب، عدم اعتماد، هنجار شکنی‌های بیگاه، عدم ثبات شخصیتی و در مواردی میل به خودکشی نیز گزارش شده‌ است که برای رفع عدم تطبیق، داروهای آنتی سایکوتیک‌ها کنار متادون پیشنهاد می‌شود.

در صورتی که دوز زیادی از متادون مصرف شود، خاصیت تسکین دهنده آن افزایش یافته و فرد را دچار خواب آلودگی می‌ کند؛ و حتی باعث کما یا بروز اختلالات تنفسی در فرد خواهد شد.

زنانی که به ‌طور مداوم از متادون یا سایر مواد افیونی استفاده می‌کنند، عادت ماهانه خود را از دست می دهند و تنها زمانی که مصرف خود را قطع کنند، سیستم بدن آن‌ها به حالت طبیعی بر میگردد؛ بنابراین چنانچه در طول این دوره از قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده نکنند، احتمال بارداری نیز افزایش خواهد یافت و احتمال سقط جنین یا تولد کودکان زیر وزن استاندارد و یا نارس را افزایش می‌دهد.

عوارض جانبی مصرف متادون

رخوت، یبوست، تعریق و عدم تحمل گرما، سرگیجه و غش، انقباض مردمک‌ها، کاهش فشارخون، تهوع و استفراغ، افزایش وزن، اختلال حافظه بیقراری، درد شکمی، توهم و سرگشتگی، خارش پوست یا عوارض جلدی، قطع عادت ماهانه در زنان و اشکال در نعوظ و انزال در مردان و کاهش میل جنسی را بهمراه دارد.

در پایان نیز به این نکنه باید توجه داشت که متادون به خودی خود اعتیادآور است اما در برخی موارد تحت نظر روانپزشک برای ترک اعتیاد هم مورد استفاده قرار می گیرد، و اگر مصرف این دارو با نظر پزشک متخصص نباشد، ممکن است باعث عوارض جبران ناپذیری در بیمار شود.

ندا خورشیدیان- مسوول واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب