در دهه های اخیر، تولید و مصرف محصولات غذایی صنعتی و فرآوری شده افزایش یافته است، که با افزایش شیوع چاقی، بیماری های قلبی و سرطان، همراه می باشد؛ در فرمولاسیون این محصولات از مواد افزودنی، طعم دهنده ها، شیرین کننده های مصنوعی، رنگ های طبیعی، امولوسیون کننده ها استفاده می گردد.

بر اساس این تعریف، محصولات غذایی در سبد غذایی خانوارهای ایرانی، همچون نوشابه، آب میوه ها و نکتارهای غیر طبیعی، انواع بیسکوییت ها، کیک ها، دونات، بستنی ها، شیرهای طعم دار، چیپس، کراکر، پفک، پیتزا، سوسیس و کالباس، همبرگرهای غیرخانگی، سس های کارخانه ای، انواع شکلات، آب نبات ها،  شیرینی های آماده، قهوه فوری و کافی میکس جز مواد غذایی صنعتی بسیار فرآوری شده به حساب می روند.

محصولات غذایی صنعتی بسیار فرآوری شده، معمولا دارای دانسیته بالای انرژی، حاوی قند یا نمک یا چربی بالا، فقیر از نظر ریزمغذی ها و فیتوکمیکال ها و گاها حاوی ترکیبات موتاژن (جهش زا) می باشد که به دلیل فرآیندهای فرآوری در صنعت، از جمله حرارت بالا، تولید می گردند.

ترکیبات غیر مغذی در محصولات غذایی صنعتی بسیار فرآوری شده، در صورت مصرف طولانی، زیاد و مستمر، می توانند باعث افزایش استرس اکسیداتیو به سلول ها و اندام ها گردند و یا با کاهش در باکتری های مفید دستگاه گوارش، زمینه ساز التهاب و بیماری های مزمن مختلف گردند. 

یکی از مواد غذایی صنعتی یا فراوری شده مورد علاقه کودکان سس کچاپ یا گوجه فرنگی می باشد؛ برخی افراد طعم و مزه هر غذایی را در استفاده از سس برای آن می‌دانند؛ از اسپاگتی گرفته تا پیتزا و حتی ساندویچ‌ها. این طعم‌دهنده فقط شامل گوجه فرنگی تازه نیست؛ بجز گوجه، مواد مختلف زیادی در درون هر سس کچاپ وجود دارد. سس کچاپ در ترکیبات خود حاوی بسیاری از مواد مضر برای سلامتی انسان است و مصرف بیش از حد سس گوجه فرنگی یا کچاب بیماری‌های جدی برای کودکان به دنبال دارد.

سس کچاپ حاوی کنسانتره گوجه‌فرنگی، شربت ذرت با فروکتوز بالا، سرکه مقطر، شکر و مواد نگهدارنده است؛ مصرف بیش از حد غذاهای حاوی شربت فروکتوز با افزایش خطر چاقی، دیابت مقاومت به انسولین، تری گلیسیرید بالا و بیماری‌های مرتبط با کبد چرب همراه است.

بعضی والدین بچه ها را عادت داده اند که مواد غذایی را با سس بخورند و این اصلاً خوب نیست زیرا علاوه بر این که سس حاوی چربی و نمک فراوانی است، غذاهایی که با سس خورده می شوند مملو از چربی است و در درازمدت به نفع سلامت کودک نیست.

بعضی از والدین تصور می کنند مصرف بیش از حد چربی یا سس اشکالی ندارد در صورتی که الگوهای تغذیه ای در کودکی شکل می گیرد و این عادات غذایی به دوران بزرگسالی منتقل می شود و در نهایت فرد به دلیل مصرف غذاهای چرب همراه با سس فراوان دچار بیماری های مختلفی می شود.

بنابراین توصیه می شود در صورت تمایل به مصرف سس کچاپ در کودکان سعی شود از نوع خانگی آن که فاقد مواد نگهدارنده است استفاده شود و از سس گوجه فرنگی صنعتی به مقدار محدود استفاده شود.

نسیم بهادری – کارشناس واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب