سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در میان زنان است و هر سال تعداد زیادی از بانوان را درگیر می‌کند. آگاهی از عوامل خطر و توجه به سبک زندگی می‌تواند گام مهمی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام این بیماری باشد.

سرطان پستان هر سال جان هزاران زن را در سراسر جهان می‌گیرد و در کشور ما نیز آمار ابتلا به آن قابل توجه است. تنها در استان فارس، به طور میانگین بیش از هزار مورد جدید شناسایی می‌شود. اگرچه عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند، اما شناخت آن‌ها کمک می‌کند با آگاهی بیشتری از خود مراقبت کنیم.

برخی از این عوامل به دست ما نیست و نمی‌توان آن‌ها را تغییر داد. سن یکی از این عوامل است؛ هرچه سن بالاتر رود، احتمال ابتلا افزایش می‌یابد و بیشتر موارد پس از پنجاه‌سالگی مشاهده می‌شود. سابقه خانوادگی نیز نقش مهمی دارد؛ اگر مادر، خواهر یا دختر فردی به این بیماری مبتلا باشد، خطر برای او بیشتر است. هرچند تنها حدود ۱۰ درصد موارد کاملاً جنبه ارثی دارند، همین آمار نیز کافی است تا ما را به غربالگری و مراقبت جدی‌تر ترغیب کند.

شروع قاعدگی در سنین پایین، به‌ویژه پیش از ۱۱ سالگی نیز یکی از عوامل افزایش خطر است. علت آن قرار گرفتن طولانی‌تر بافت پستان در معرض هورمون‌هاست. این وضعیت در دختران چاق و کم‌تحرک بیشتر دیده می‌شود و به همین دلیل، تغذیه سالم و فعالیت بدنی از دوران کودکی اهمیت فراوان دارد. برعکس، یائسگی دیرهنگام، یعنی پس از ۵۴ سالگی، نیز خطر را کمی بالا می‌برد زیرا چرخه هورمونی بدن مدت بیشتری فعال می‌ماند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که رشد سریع در دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند زمینه تغییرات سلولی را فراهم کند. همچنین قومیت و نژاد نیز مؤثر است؛ زنان سفیدپوست بیش از برخی گروه‌های دیگر مانند آسیایی‌تبارها یا اسپانیایی‌تبارها در معرض خطر قرار دارند که بخشی از این تفاوت به سبک زندگی و شرایط اجتماعی بازمی‌گردد.

علاوه بر این، بارداری در سنین بالاتر و داشتن فرزندان کمتر، هر دو می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. سابقه بیماری‌های خوش‌خیم پستان که با رشد غیرعادی سلول‌ها همراه است نیز می‌تواند زمینه‌ساز بروز سرطان شود.

گرچه این عوامل قابل تغییر نیستند، اما آگاهی از آن‌ها کمک می‌کند با دقت بیشتری وضعیت سلامتی خود را بررسی کنیم، سبک زندگی سالم‌تری در پیش بگیریم و در صورت مشاهده هر علامت غیرعادی، سریع‌تر به پزشک مراجعه کنیم. تشخیص زودهنگام کلیدی است که می‌تواند جان بسیاری را نجات دهد.

مریم محمودی – کارشناس واحد سلامت خانواده و جمعیت مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز