از موارد کاربرد هوش مصنوعی در روانشناسی، درک زبان انسانی و حتی ارتباط با انسان است. زبان انسانی نیز یکی از داده‌هایی است که هوش‌مصنوعی می‌تواند آن را تحلیل کند. این در واقع آخرین نقطه‌ای است که هوش‌مصنوعی به آن دست می‌یابد چرا که زبان و اندیشه انسان درپیوند با هم هستند و زبان نمود اندیشه است.

پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین دستگاهی که مغز انسان از آن برخوردار است، زبان است؛ و ارتباط هوش مصنوعی و بیمار از طریق پردازش زبان طبیعی برقرار می‌شود؛ به این صورت که شخصی شروع به چت (گفتگو) با ماشین می‌کند بدون اینکه بداند با ماشین در حال صحبت است؛ اگر در پایان صحبت شخص ماهیت ماشین را از انسان تشخیص ندهد، ماشین در این آزمون موفق شده است. نحوه ارتباط انسان و کامپیوتر از طریق یک چت بات (ربات سخنگو) صورت می‌گیرد.

علم روانشناسی با تحلیل ذهن و روان انسان سروکار دارد. زبان راه ارتباط بیمار با روانشناس است و درعین‌حال  عامل مهمی در شناسایی درون انسان به شمار می‌رود. شناسایی زبان انسانی و تحلیل گفتار او توسط هوش‌مصنوعی از دقت بالایی برخوردار است و می‌تواند به روانشناسان کمک کند.

سیستم پردازش زبان طبیعی می‌تواند در جلسات روان‌درمانی به کار گرفته شود، به روانشناسان بازخوردی از وضعیت بیمار بدهد و شرح حال بیمار و مشکلاتش یا تغییر الگوهای گفتاری بیماران را تشخیص دهد. در آخرین مرحله، هوش‌مصنوعی پیشرفته‌تر ممکن است با بیماران مکالمه داشته باشد.

هوش مصنوعی در جایگاه مشاور

از مزایای هوش مصنوعی در جایگاه مشاور این است که چت‌بات‎ها (ربات سخنگو) شخص را قضاوت نمی‌کنند؛ از جمله‌ چت‌بات‌های مشهوری که به ارائه‌ مشاوره می‌پردازند، می‌توان به الی(Ellie) اشاره کرد؛ روان‌درمانگری با هوش بالا که برای درمان افراد مبتلا به استرس پس از سانحه ایجاده شده است. "الی" از طریق دقت در چهره‌ها  و حرکات سر و چشم می‌تواند شاخص‌های مربوط به بیماری‌های روانی را تشخیص دهد.

چت‌بات‌های مخصوص شناسایی افسردگی

هوش‌مصنوعی با دریافت اطلاعات اشخاص در فضای مجازی یا دسترسی به پست‌های آن‌ها می‌تواند به تحلیل داده‌ها بپردازد و افراد افسرده یا مستعد افسردگی یا خودکشی را شناسایی کند. بر اساس همین قابلیت‌های هوش‌مصنوعی، چت‌بات‌های مرتبط با مشاوره در زمینه سلامت روان ایجاد شد‌ه‌اند.

هوش‌ مصنوعی از آنجا که توانایی پردازش زبان انسان را دارد و قادر به برقراری ارتباط با ماست، کاربردهای مهمی در سنجش سخنان بیمار، ضبط جلسات درمانی و… دارد. هوش‌مصنوعی با تحلیل داده‌های گفتاری و نوشتاری بیمار در حوزه‌ تشخیص و پیش‌بینی در روان‌شناسی مؤثر است؛ همچنین توان تشخیص ابتلای افراد به افسردگی و سایر بیماری‌های روانی را دارد. هوش‌مصنوعی به کمک اطلاعات مطرح شده در فضای مجازی تشخیص می‌دهد که چه افرادی در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های روانی قرار دارند و از این طریق نیز به روانشناسان کمک می‌کند.

کاربرد هوش مصنوعی در روانشناسی، با دقت در سنجش اطلاعات بیماران به پزشکان در اتخاذ تصمیم‌های بالینی کمک می‌کند. از مزیت‌های چت‌بات‌ها برای مشاوره درمانی، از بین بردن مقاومت برخی افراد برای مراجعه به روانشناس و همین‌طور کاهش هزینه‌های درمان است.

 قابل ذکر است هوش‌مصنوعی به دلیل دقت بالا در تجزیه و تحلیل داده‌های ذهن در درمان بیماری‌های روحی به روانشناسان کمک می‌کند، اما این به معنای جایگزینی ماشین با انسان در این حیطه نیست، چرا که هوش مصنوعی راه زیادی تا رسیدن به آن مرحله دارد و روانشناسی نیز هرگز بی نیاز از دخالت انسان نیست، اما کاربرد هوش مصنوعی در روانشناسی از میزان خطای  انسانی کاسته و اطمینان خاطر بیشتری در کارهای آزمایشگاهی پدید آورده است.

ندا خورشیدیان – مسوول واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب