همه ساله با شروع فصل سرما، تعداد قابل توجهی از هموطنان ما دچار مسمومیت با گاز مونوکسید کربن می شوند که متاسفانه تعدادی از آنها، جان خود را از دست می دهند.

بی مبالاتی و عدم رفع نقص فنی وسایل گرمایشی و همچنین استفاده از وسایل نامناسب در فضاهای بسته، مهمترین علت مسمومیت با گاز مونوکسید کربن است؛ همچنین با آغاز فصل سرما و هنگام استفاده از وسایل گرمایشی، رعایت نکات ایمنی برای پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن بسیار اهمیت دارد و در توصیه های ایمنی، بر نصب استاندارد وسایل گرمایشی در پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن تاکید می شود.

پویش پیشگیری از گاز منوکسید کربن همه ساله از آغاز فصل سرما برگزار می گردد در این پویش به گروه های آسیب پذیر و کم برخوردار که از وسایل غیراستاندارد و نامناسب برای گرم کردن محیط زندگی استفاده می کنند، بایستی توجه ویژه کرد.

مرگ خاموش در اثر استفاده نامناسب، و ناقص سوختن بخاری های گازی و نفتی، زنگ خطری است تا با آغاز فصل سرما، توجه بیشتری به استفاده صحیح از وسایل گرمایشی داشته باشیم.

آتش و لوازم دارای شعله ( نظیر وسایل گازسوز، نفت سوز، زغال سوز، و الکل سوز ) برای سوختن به اکسیژن نیاز دارند؛ چنانچه هوای مناسب در محیط وجود نداشته باشد، این وسایل به طور ناقص می سوزد و گاز مونوکسید کربن تولید می کند، این گاز بی رنگ و بی بو و سمی بوده و می تواند موجب مسمومیت و حتی مرگ شود.

شناخت راه های تولید گاز مونوکسید کربن در منازل و ساختمان ها و انجام اقدامات امنیتی برای پیشگیری از تولید آن، مهمترین راه کنترل و پیشگیری از مرگ های ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن می باشد؛ استفاده از وسایل گازسوز یا سوخت های فسیلی بدون دودکش، ضعف در دودکش وسایل گاز سوز و شومینه ها، معیوب بودن مشعل شوفاژ، نقص در دودکش ها و نشت گاز در فضا، استفاده از وسایل خوراک پزی یا پیک نیک به جایگزینی وسایل گرمایشی، به کارگیری روشنایی گازی به مدت طولانی به ویژه در فضای بدون تهویه و روشن کردن طولانی اتومبیل در پارکینگ، از موارد منجر به ایجاد مسمویت با این گاز خطرناک است.

نشانه های مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن در افراد مختلف، متفاوت است، در برخی موارد نشانه های مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن به صورت اختلالات گوارشی مانند تهوع و استفراغ در فرد ظاهر می شود و در اثر تماس طولانی با این گاز، سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی، تهوع، استفراغ، تپش قلب، کاهش هوشیاری، آسیب دایمی عصبی، کما و مرگ رخ می دهد.

تماس طولانی مدت با مقادیر کم گاز مونوکسید کربن می تواند فرد را به بیماری های قلبی عروقی مبتلا سازد، مسمومیت با مونوکسید کربن در کودکان با علایمی همچون تهوع، استفراغ، اسهال همراه است و تماس طولانی مدت با گاز مونوکسیدکربن به ویژه در کودکان می تواند با بروز اختلالات رفتاری و کاهش حافظه و ضریب هوشی همراه باشد.

خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده و قرار دادن آنها در محیط باز از مهمترین اقدامات اولیه در مسمویت با گاز مونوکسیدکربن محسوب می‌شود؛ درمان مسمومیت با این گاز، بستگی به شدت مسمومیت داشته و در موارد شدید نیازمند اقدامات بیمارستانی است.

در صورت مواجهه با فرد دچار مسمومیت، پس از خارج کردن مصدوم از محیط آلوده، با اورژانس 115 تماس بگیرند.

برای پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن رعایت نکات زیر ضرورت است:

-  از روشن کردن گاز پیک نیکی، منقل یا کباب پز (زغالی یا گازی) در داخل چادر، اتاق کاروان، کانکس، اتومبیل و یا در هر محیط بسته دیگری چه برای تآمین گرما و چه برای پخت غذا، خوداری کنیم؛ حتی اگر پخت و پز به پایان رسیده باشد. کباب پز و منقل تا چند ساعت پس از استفاده هنوز هم گاز مونواکسید کربن تولید می کند.

-  در صورتی که به دلیل سرمای زیاد هوا، مجبور به روشن کردن وسایل گرمایشی و خوراک پزی دارای شعله در چادر یا ساختمان هستید، در تمام مدت روشن بودن وسیله، گوشه پنجره چادر و یا اتاق را برای تهویه هوا باز بگذارید.

 -  هرگز در داخل اتومبیل با موتور روشن نخوابید، حتی برای مدت کوتاه، این کار سبب بروز مسمومیت کشنده با گاز سمی مونوکسید کربن می شود.

-  اگر محل جدیدی را برای اسکان موقت در نظر دارید، برای کاهش احتمال بروز مسمومیت با گاز مونوکسید کربن، از استاندارد بودن و سلامت عملکرد وسایل گرمایشی ( بخاری نفتی و گازی)، آبگرم کن و پکیج دیواری محل اسکان خود و دودکش این وسایل مطمئن شوید.

-  نشانه های مسمومیت با گاز مونوکسید کربن را بشناسید؛ این علائم شامل سردرد، سرگیجه، سوزش گلو، درد قفسه سینه، تنگی نفس، تهوع و استفراغ، خواب آلودگی و کاهش سطح هوشیاری است. این علائم را با مسمومیت غذایی یا دیگر بیماری های شایع در سفر اشتباه نگیرید.

-  اگر شخصی با گاز مونوکسید کربن در تماس بوده و دارای علائم مسمومیت با این گاز باشد، به سرعت او را به فضای آزاد برده و با اورژانس 115 تماس بگیرید و یا او را به اورژانس بیمارستان ها یا درمانگاه ها برسانید.

-  نوزادان و کودکان، افراد مسن، زنان باردار و افرادی که دارای ناراحتی های قلبی عروقی هستند، چنانچه با گاز مونوکسید کربن در تماس بوده اند، حتی در صورت نداشتن علائم، بایستی حتما از سوی پزشک معاینه شوند.

محبوبه دهقانی – کارشناس واحد پیشگیری از بیماری های غیر واگیر مرکز بهداشت شهدای انقلاب