پویش ملی تغذیه سالم با هدف آگاه سازی و اصلاح باورهای نادرست در مورد روغن ها و چربی ها و با تاکید بر شعار "روغن مناسب، غذای سالم، خانواده سالم" از تاریخ 17 لغایت 30 آذر در حال برگزاری می باشد.

روغن زیتون یکی از بهترین و سالم ترین روغن های گیاهی موجود است که فواید بسیاری برای سلامت انسان دارد. اگر تا به حال یک بار هم برای خرید روغن زیتون به فروشگاه مراجعه کرده باشید متوجه شده اید که فارغ از مارک و برندهای مختلف، از نظر ساختاری چند نوع روغن زیتون وجود دارد که هر یک از آنها خواص و ویژگی های خاص خود را دارد.

روغن زیتون از میوه زیتون به دست می آید که با توجه به مسیر فرآیند استخراج آن، در نهایت به سه نوع روغن زیتون فرابکر(extra virgin)، بکر (virgin) و تصفیه شده (refined) دسته بندی می شود.

این روغن به دلیل دارا بودن آنتی اکسیدان های طبیعی مانند؛ ترکیبات پلی فنلی، ویتامین E، بتاکاروتن و نیز مقایر بالای اسید اولئیک (حدود 70درصد) یک روغن ممتاز است.

روغن زیتون علاوه بر سلامت قلب و عروق، برای پوست نیز بسیار مفید است اما این روغن را نیز مانند سایر روغن ها نمی‌توان برای طولانی‌مدت حرارت داد، زیرا احتمال تشکیل برخی ترکیبات سرطان‌زا در حرارت طولانی مدت وجود خواهد داشت.

برخی از افراد روغن زیتون را به دو نوع می‌شناسند؛ با بو و بدون بو؛ روغن زیتون انواع مختلفی دارد که هر کدام خواص و کارایی منحصر به خود را دارند. به دلیل تنوع روغن زیتون، قیمت‌های متفاوتی نیز به آن‌ها اختصاص داده شده است. تفاوت این روغن زیتون‌ها در نحوه و میزان فرآوری و روغن‌گیری آنها از میوه درخت زیتون است.

روغن زیتون بکر و فرابکر:

این دو نوع روغن زیتون، تصفیه نشده هستند. فرآیند تولید این نوع روغن به گونه‌ای است که از مواد شیمیایی و گرما برای استخراج روغن از میوه زیتون استفاده نمی‌شود و فقط تحت فشار، روغن استخراج می گردد.

از نظرطعم، روغن زیتون بکر طعم ملایم‌تری نسبت به روغن زیتون فرابکر دارد. روغن زیتون بکر، در دسته روغن‌های زیتون بودار قرار دارد که در زمان خوردن این نوع روغن، طعم و بوی زیتون کاملا حس می‌شود. این روغن میزان بالایی از  ترکیبات آنتی اکسیدانی و اسید چرب امگا 9 دارند که برای قلب و عروق و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید هستند.

روغن زیتون تصفیه‌شده:

به دلیل استفاده از مواد شیمیایی و گرما برای استخراج روغن از میوه زیتون،  این روغن کاملا بی‌بو است چون طی این فرایندها طعم و مزه زیتون از بین می رود. این روغن درجه حرارت بیشتری را نسبت به روغن زیتون بکر تحمل می‌کند. در نتیجه علاوه بر پخت‌وپز و سالاد، برای سرخ کردنی سطحی (با شعله کم و مدت زمان کوتاه ) نیز مناسب است. همچنین به دلیل تصفیه شدن، بو و مزه تندی ندارد و برای کسانی که به بو و مزه روغن زیتون بکر علاقه‌ای ندارند مناسب است.

همچنین با توجه به نقش بسیار مفید روغن زیتون در حفظ سلامت قلب و عروق، می بایست به این نکته توجه کرد که مصرف بیش از حد انواع روغن ها حتی روغن زیتون چون با اضافه دریافت کالری روزانه همراه است، می تواند خطر چاقی و پیرو آن ابتلا به بیماری های مزمن غیرواگیر را به همراه داشته باشد. لذا از مصرف بیش از حد روغن ها در برنامه غذایی روزانه اجتناب شود.

شبنم محبتی کارشناس تغذیه – مرکز بهداشت شهدای انقلاب