هر ساله 24 مهرماه روز جهانی غذا نامیده شده است، که امسال نیز FAO با توجه به شرایط روز دنیا شعار این روز را "غذا برای همه، و هیچ کس نباید فراموش شود" نامگذاری کرده است؛ طبق بیانیه FAO با توجه به همه گیری کووید-19، تغییر اقلیم، افزایش قیمت ها و تنش های بین المللی و تاثیر موارد مذکور بر امنیت غذایی، باید شرایطی را فراهم کرد تا همگان به طور منظم به غذای کافی و مغذی دسترسی داشته باشند.

 افزایش چشمگیر قیمت مواد غذایی در جهان باعث شده است، تا میلیون ها نفر در سراسر جهان توانایی پرداخت هزینه ی یک رژیم غذایی سالم را نداشته باشند، و این امر آنها را در معرض خطر بالای ناامنی غذایی و سوء تغذیه قرار می دهد؛ همچنین در سراسر جهان بیش از 80 درصد از افراد با فقر شدید و در مناطق روستایی زندگی می کنند، و برای زندگی خود متکی به کشاورزی و منابع طبیعی هستند و بیشترین آسیب را از بلایای طبیعی و ساخته دست بشر می بینند.

نان قوت غالب سفره های خانوار و بخش قابل توجهی از انرژی و پروتئین مورد نیاز روزانه و همچنین برخی از ویتامین های گروه ب، آهن و فیبر غذایی را تامین می کند؛ بنابراین مصرف نان سالم می تواند تا حد زیادی در سلامت جامعه تاثیرگذار  باشد.

در کشور ما انواع مختلفی از نان، مانند سنگگ، لواش، تافتون، بربری و نان های حجیم و نیمه حجیم (که به اشتباه به آنها نان های فانتزی گفته می شود) طبخ می گردد، که هر کدام خصوصیات و ویژگی های خاصی دارند و با آرد مخصوص به خود طبخ می گردند .

تفاوت اساسی این آردها در مقدار سبوس موجود در آنهاست؛ همچنین به دلیل اهمیت تغذیه ای سبوس و خواص فیزیولوژیکی آن، متخصصین تغذیه مصرف مرتب و روزانه آن را توصیه می کنند؛ از بین نان های سنتی، نان سنگک با آرد تقریبا کامل پخته می شود، به این معنا که آرد آن بیشترین مقدار سبوس را داراست؛ از این رو در مقایسه با نان های دیگر از ارزش غذایی بالاتری برخودار است.

لازم به ذکر است که هر چه میزان سبوس آرد بالاتر باشد نان تیره تر خواهد شد، و لذا از این طریق می توان تشخیص داد که مقدار سبوس کدام نان بیشتر است؛ به همین دلیل نان سنگگ در مقایسه با لواش بسیارتیره تر می باشد که این امر در ارتباط با مقدار سبوس موجود در نان سنگک است .

سبوس چیست ؟

سبوس، جدار خارجی گندم را تشکیل می دهد که دارای مقادیر زیادی از ویتامین هاست؛ به طور میانگین، ویتامین، مواد معدنی و فیبر در نان سبوس دار (مانند سنگک) دو برابر نان سفید (مانند لواش )است؛ سبوس موجود در نان از یبوست پیشگیری می کند، علاوه بر این باکتری های مفید روده را در جهت تقویت سیستم ایمنی بدن فعال می سازد.

فیبر موجود در نان سبوس دار ،کلسترول و مواد سمی حاصل از تجزیه مواد غذایی را جذب کرده و از روده دفع می کند؛ نان هایی که خمیر آن به حد کافی تخمیر نمی شوند، از جوش شیرین در به عمل آوردن خمیر استفاده می کنند، که به صورت فطیر و یا خمیر به دست مردم می رسد، که هم هضم آن را سخت تر می کند و هم جوش شیرین موجود در آن جذب آهن، روی و کلسیم را کاهش می دهد.

نان سبوس دار در پیشگیری از بیماری هایی مانند سوء تغذیه، سرطان های دستگاه گوارش به خصوص روده بزرگ، یبوست، دیابت، پوکی استخوان، اختلالات چربی خون، کم خونی و چاقی موثر است.

توصیه های مفید برای نگهداری نان در بلند مدت

- در زمان خرید به نان تازه و داغ کمی فرصت دهید تا خنک شود.

-   هرگز از روزنامه برای حمل نان استفاده نکنید و از کیسه یا سفره های پارچه ای استفاده کنید .

 - از قرار دادن نان های داغ در کیسه های نایلونی خودداری کنید زیرا این عمل باعث می شود که نان عرق کند و زودتر بیات شود . همچنین شرایط مناسب برای کپک زدن فراهم شده و دور ریز نان افزایش یابد .

-   می توانید در منزل نان ها را به اندازه دلخواه برش داده و بلافاصله در کیسه های مخصوص فریزر قرار دهید و در فضای مناسبی از فریزر که از سایر بسته های فریزری دورباشد به مدت طولانی نگهداری کنید .

-  تا جایی که می توانید نان تازه مصرف کنید، و از خرید بیش از اندازه نان خودداری کنید .

زیبا کجوری – کارشناس واحد بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز