امروزه چاقی به یکی از مشکلات جدی سلامت در جهان و همچنین ایران تبدیل شده و در مقایسه با سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است؛ طی دهه های اخیر افزایش ناگهانی شیوع چاقی در دنیا توجه زیادی را به خود جلب کرده است، به نحوی که سازمان بهداشت جهانی طی گزارشی چاقی را به عنوان یک اپیدمی مطرح کرده است.

چاقی به عنوان حالتی از تجمع غیرطبیعی یا بیش از حد بافت چربی که منجر به خطراتی برای سلامتی می شود، تعریف می شود؛ شاخص توده بدنی ( (BMIبرای تعریف معیارهای چاقی مورد استفاده قرار می گیرد.

شیوع چاقی‌ در ایران:

طی‌ چهار دهه‌ گذشته‌، شیوع چاقی‌ بزرگسالان در زنان از 13 درصد به‌ 30 درصد و در مردان از 4درصد به‌ 17درصد افزایش‌ یافته‌ است‌، و این‌ افزایش‌ می‌ تواند عامل‌ اصلی‌ دو برابر شدن شیوع دیابت‌ از سال 1360 از حدود 5 به 10 درصد باشد.

در پیمایش‌ ملی‌ عوامل‌ خطر بیماری های غیرواگیر (STEPS) بر روی حدود 31 هزار فرد بزرگسال ایرانی‌ در سال 2016، شیوع وزن نرمال، اضافه‌ وزن و چاقی در سطح‌ ملی‌ به‌ ترتیب‌ 36 درصد، 59 درصد و 22 درصد برآورد شده است و شیوع چاقی‌ در مردان و زنان به‌ ترتیب‌ 15 درصد و حدود 30 درصد گزارش شده است‌؛ همچنین چاقی‌ در محدوده سنی‌ 55 تا 64 سال در بالاترین‌ میزان خود قرار داشت‌.

شیوع چاقی‌ در بزرگسالان بالای 50 سال ایرانی،‌ در حدود 22 درصد برآورد شده است‌، و با توجه‌ به‌ جمعیت‌ رو به‌ رشد این‌ سن‌ در کشورهای درحال پیشرفت‌ از جمله‌ ایران، تخمین‌ زده شده است‌ که‌ طی‌ 50 سال آینده، حدود 20 درصد از جمعیت‌ ایران را افراد بالای 50 سال تشکیل‌ خواهند داد که با توجه‌ به‌ شیوع بالاتر چاقی‌ در این‌ سن‌ و عواقب‌ ناشی‌ از آن، راهکارهای مواجهه‌ با این‌ چالش‌ از اولویت های سیستم‌ بهداشتی‌ کشور به‌ منظور کنترل بار ناشی‌ از بیماری های غیر واگیر می باشد.

شیوع اضافه وزن و چاقی در سال 1400 در جمعیت نوجوان، جوان، میانسال و سالمند تحت پوشش مرکز بهداشت انقلاب شیراز، به ترتیب حدود 21 درصد، 33 درصد، 58 درصد، 39 درصد و چاقی شکمی میانسالان حدود 52 درصد بوده است که نیاز به مداخلات و راهکارهای مناسب دارد.

هرچند معضل‌ چاقی‌ تمامی‌ گروه های سنی‌ را درگیر می کند، ولی‌ مطالعات سازمان جهانی‌ بهداشت‌ نشان داده است،‌ که‌ رشد چاقی‌ در کودکان منطقه‌ خاورمیانه‌ نسبت‌ به‌ سایر کشورهای در حال توسعه‌ بالاتر است‌؛ در همین‌ راستا نتایج‌ یک‌ مطالعه‌ مرور سیستماتیک‌ روند افزایشی‌ شیوع چاقی‌ کودکان و نوجوانان ایرانی‌ را طی‌ دهه‌ های گذشته‌ نشان داده است‌.

 شیوع اضافه‌ وزن در کودکان 2 تا 4 ساله‌ در سال های 1990، 2016 و 2030 در ایران 5/6، 5/19 و 7/24 درصد تخمین‌ زده شده است‌؛ همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی و در معرض اضافه وزن در کودکان زیر 5 سال در جمعیت تحت پوشش مرکز بهداشت انقلاب شیراز حدود 11 درصد بوده است، و شیوع بالای اضافه وزن و چاقی و پیامد های نامطلوب آن بر سلامتی، توجه بیشتر به پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی در سطح جامعه را می طلبد.

با توجه به شعار بسیج ملی تغذیه با عنوان "حال خوب با وزن مناسب" سازمان بهداشت جهانی از همه می خواهد که با هم همکاری کنند زیرا این تنها راهی است که می توانیم پیشگیری و درمان چاقی را بهبود بخشیم.

محسن کیالی - کارشناس واحد بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت شهدای انقلاب