برای اینکه خون در سرخرگ ها جریان پیدا کند و موادغذایی را به اعضای مختلف بدن برســاند، نیاز به نیرویی دارد که خون را به گردش درآورد. این نیرو، فشــار خون نامیده می شود. انقباض و انبساط عضلات قلب و ســرخرگ ها این نیرو را ایجاد می کند. فشــارخون یعنی فشــاری کــه از طرف خون به دیــواره داخلی رگ های بدن وارد می شــود. اگر دیواره ســرخرگ هــا به دلیل رســوب چربی توانایی انقباض و انبساط خود را از دست بدهند، فشــارخون افزایش می یابد. وقتی می گوییم کسی فشارخون بالا دارد یا به بیماری فشــارخون بالا مبتلا است، منظور این است که شــخص مزبور دچار افزایش فشــارخون سرخرگی شده است.

از نظر علمی عبارت «پرفشــاری خون» یا «فشــار خون بالا» مناسب تر از «فشار خون» است. به دلیل اینکه همه انسان ها باید فشارخون عادی را داشته باشند تا خون بتواند در رگ ها گردش عادی خود را انجام دهد. بیماری فشــارخون بالا بی ســروصدا پیشــرفت می کند و عــوارض خود را ایجاد می کند. مشــکلاتی که به دنبال این بیماری بوجود می آید، متنوع است و مهم ترین آنها عبارتند از ســکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی، نارسایی کلیوی، آنوریسم (اتساع عروقی) و تخریب شبکیه چشم.

راهکارهای بیشتر تغذیه ای برای کنترل فشارخون

باید مصرف نمک در غذا محدود شود. حذف نمکدان از ســفره، ضروری است و می توان برای بهتر کردن طعم غذا به جای نمک از چاشنی ها و ادویه ها، آویشن، گلپر، نعناع خشک، کنجد، لیموترش تازه، آبغوره، آب نارنج یا سرکه استفاده کرد. همچنین پیاز و ســیر از موادغذایی خوش طعم و جایگزین خوبی برای نمک هستند.

باید از خوردن تنقلات شور مثل چیپس، انواع پفک، خیارشور و شور سبزی ها خودداری و از محصولات کم نمــک یا بی نمــک مانند غلات یا ســبزی های آمــاده بدون نمک استفاده کرد.

خوردن پتاســیم به کنترل فشــارخون کمک می کند. تامین پتاســیم را می توان با خوردن مــوز، آناناس، زردآلو، انجیر، گریپفروت، هلو، انگور، آلو، ســیب زمینی، ســیر، کلم بروکلی، کدو سبز، قارچ، گوجه فرنگی، انواع سبزی و حبوبات انجام داد.

محصولات لبنی (شــیر، ماســت، پنیر) کلسیم فراوان و ویتامین های متنوعی دارند. خوردن مواد لبنی کم چرب همواره توصیه می شود.

حبوبات سرشــار از فیبرهای محلول در آب هســتند و اســتفاده از آنها می تواند به کاهش فشــارخون کمک کند.

نوشیدنی های کافیین دار مانند قهوه و نوشابه ها فشارخون را زیاد می کنند. می توانید به جای آن ها از انواع چای و دم کردنی های گیاهی یا دوغ بدون نمک استفاده کنید.

کره، خامه، ســس، مارگاریــن، دنبه، چربی های هیدروژنه و روغن های جامد باید از برنامه غذایی کنار گذاشته شــوند. به جای آنها استفاده از روغن زیتون یا دیگر انواع روغن های گیاهــی مایع و روغن ماهی پیشــنهاد می شــود.

 اضافه کردن مغزها و دانه های گیاهی مثل گردو به برنامه غذایی توصیه می شود.

در بین انواع گوشت ها، ماهی بهترین انتخاب است. چربی ماهی نه تنها عوارض قلبی عروقی ندارد، بلکه به سلامت قلب و عروق کمک می کند. سوسیس، کالباس، کنســرو گوشت، انواع برگرها و ســایر فرآورده های گوشتی، ســبزی های کنسروشــده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و ســایر تنقلات شــور، ماهی دودی یا کنسروشــده، انواع سس، سوپ ها و کنسروهای آماده، عصاره های گوشت و بسیاری دیگر از مواد غذایی فرآوری شده حاوی مقادیر بالای نمک هستند و باید مصرف آن ها را محدود کرد. می توان مواردی مانند خیارشــور، زیتون و نخود فرنگی را شست تا مقداری از نمک آن خارج شــود. دقت به اطلاعات برچســب های روی بســته بندی مواد غذایی، در تصمیم گیری برای چگونگی استفاده از این اقلام کمک کننده باشد.

خــوردن برخی مــواد غذایی مانند کرفس، پیاز، ســیر، شنبلیله، چای ســبز، خرما، گلابی، زیتون و برگ زیتون، تره فرنگی، ســویا، گوجه فرنگی، گریپفروت و لیموترش توصیه می شــود.

 مصرف این مواد اصلا به معنی قطع درمان دارویی نیست. درباره خوردن هر کدام از این مواد می توان با پزشک هم مشورت کرد.

مریم کوهکن- کارشناس واحد مبارزه با بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز