تصور کنید که شما و خانواده تان قربانی یک بلای طبیعی یا غیر طبیعی، همچون زلزله، سیل و جنگ هستید. وقتی در مقابل چنین فشار شدیدی قرار می گیرید چه اتفاقی برایتان می افتد؟ در این شرایط چه احساسات و افکاری را تجربه می کنید؟ چگونه رفتار خواهید کرد؟ انسان ها در رویارویی با بلایا و حوادث پاسخ هایی  را از خود بروز می دهند که می توان آنها را به 5 مرحله تقسیم کرد: 

مرحله تماس یا ضربه: این مرحله چند دقیقه پس از حادثه بروز می کند. اکثر افراد دچار ترس و وحشت شدیدی می شوند؛ گاه حالت هایی همچون بهت زدگی و درماندگی مشاهده می شود. فرد قدرت انجام هیچ کاری را ندارد. این مرحله گذرا و کوتاه مدت است و در اکثر موارد قبل از رسیدن نیروهای کمکی پایان می یابد. باقی ماندن دراین مرحله نیازمند مداخله فوری است.

مرحله قهرمان گرائی: در ساعات اولیه وقوع حادثه بروزمی کند. در این مرحله بین مردم همبستگی ایجاد می شود. افراد احساس می کنند باید کاری انجام دهند، به طور داوطلبانه در امدادرسانی کمک می کنند. مهم این است که تحریک پذیری افراد طی این مرحله بسیار بالاست و در عین حال درجات بالایی از گذشت و فذاکاری را از خود نشان می دهند. که نیاز به ایجاد هماهنگی و رهبری فعالیت های این افراد می باشد.

مرحله شادمانی و فراموش کردن غم: یک هفته تا چند ماه پس از حادثه بروز می کند. همزمان با رسیدن نیروهای کمکی افراد امیدوار می شوند و ممکن است حالت آرامش و نشاط، سرخوشی و شادمانی دارند. توزیع کمک ها در پیدایش تعادل روانی، کاهش اختلالات عاطفی  و خشم و انتقام جویی موثر است. 

مرحله مواجهه با واقعیت: 2 الی 3 ماه پس از وقوع حادثه بروز می کند. دراین مرحله افراد تازه متوجه وسعت خسارات و فقدان هایشان می شوند. مجدداً روحیه خود را از دست می دهند، نا آرام، خسته و درمانده می شوند. در این مرحله بازماندگان نیازمند حمایت های روانی بیشتری هستند چرا که مجددا روحیه خود را ازدست داده اند.

مرحله تجدیدسازمان: که 6 ماه تا 1 سال پس از وقوع حادثه بروزمی کند. افراد شروع به بازسازی روانی خود و بازسازی زندگی خود می کنند و بتدریج درک می کنند که باید متکی به خود باشند.

پس از بلایا افراد درمعرض عوامل استرس زای متعددی قرار می گیرند. این عوامل شامل انواع آسیب های جسمی که باعث درد و ناراحتی می شود. نداشتن محل امن برای آسایش و استراحت، کمبود مواد غذایی، مواجهه با صحنه های دلخراش مثل جنازه اقوام و آشنایان، تخریب ساختمان ها و از دست دادن اموال که فشار زیادی را از نظر روانی برافراد وارد می کند.

 استرسی که بر فرد در جریان بلایا وارد می شود به قدری ناتوان کننده است که تقریبا هرکسی را می تواند از پا در آورد. به دنبال استرس شدید واکنش ها و علایمی که در افراد به وجود می آید تاثیر به سزایی روی عملکرد آنها دارد. دربرخی با یک علایم و در برخی با بیش از یک علایم مواجه هستیم که در صورت عدم رسیدگی می تواند به اختلالات روانی مزمن تبدیل شود.

مراقب باشیم افرادی که در جریان بلایا دچار واکنش های روانی شده اند بیمار تلقی نکنیم. این علایم واکنشی طبیعی، به حادثه غیر طبیعی است و در طول زمان تخفیف می یابد. این علایم شامل خشم، بیش برانگیختگی، ناامیدی، سرزنش خود، سرخوردگی، احساس گناه، احساس غم و اندوه و افکار مزاحم، مشکلات خواب و حتی مشکلات جسمی  متعدد می باشد و در صورت ادامه و ایجاد مشکلات جدی برای فرد به افراد متخصص (پزشک، روانشناس و روانپزشکان) مراجعه کنید.