اندام پستان از نوعی غدد شیر و کانال های انتقال شیر تشکیل شده است، که با افزایش بدون کنترل و نامنظم سلول های پوشش دهنده غدد شیر در کانال ها و ادامه دار شدن آن، با تکثیر در نقاط مختلف بدن از طریق خون و لنف ها نیز "سرطان پستان" گفته می شود.

افراد در معرض خطر باید بدانند که ترکیبی از عوامل ژنتیک، محیطی و شیوه ی زندگی در ایجاد سرطان نقش دارند، که بعضی از این عوامل قابل اصلاح بوده و برخی دیگر نیز خارج از اراده افراد است که در خصوص سرطان پستان بیشتر عوامل خطر قابل اصلاح و پیشگیری می باشد.

عوامل خطر غیر قابل اصلاح  

 سن قاعدگی کمتر از 11 سال، سابقه خانوادگی و جهش های ژنتیکی، سن بالا، زمینه ی نژادی و قومی و سن یائسگی بالای 54 سال از عوامل غیر قابل اصلاح می باشد.

عوامل خطر قابل اصلاح

سابقه هیپرپلازی یا رشد بیش از حد سلول ها در پستان، وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهتر، مصرف الکل، نمایه توده بدنی بالای30، سن بالای مادر در اولین زایمان، هورمون درمانی جایگزین HRT پس از یائسگی، قرص های ضد بارداری خوراکی، مواجهه با اشعه ، مصرف بالای چربی های اشباع شده، از جمله موارد خطر قابل اصلاح بشمار می آیند.

مهم ترین توصیه های خود مراقبتی برای پیشگیری از سرطان پستان

برخورداری از وزن متعادل، پرهیز یا کاهش مصرف غذاهای پر چرب، سرخ کرده، نمک زده و حاوی مواد نگهدارنده، ترشی و کنسروها، افزایش مصرف میوه جات، سبزیجات، غلات و گوشت ماهی بدلیل افزایش سطح  آنتی اکسیدان ها و کاهش بروز سرطان، فعالیت ورزشی حداقل 30 دقیقه در روز، پرهیز از مصرف الکل و سیگار، شیردهی از پستان به فرزند شیرخوار، مشاوره با کارکنان مراکز بهداشتی درباره ی خطرات و مزایای مصرف قرص های ضدبارداری خوراکی و هورمون های جایگزین یائسگی، از مهم ترین نکات در پیشگیری از سرطان پستان می باشد.

علایم سرطان پستان

از مهم ترین علایم ضایعات خوش خیم و بدخیم پستان، می توان به تغییر در ظاهر پستان از جهت  قرینگی یا قوام و سفتی پستان، توده بدون درد در پستان یا زیر بغل، تغییرات پوستی پستان نظیر پوست پرتغالی شدن، قرمزی پوست، ایجاد زخم، پوسته پوسته شدن و اگزما، تغییرات نوک پستان از جهت فرو رفتگی یا خراشیدگی، ترشحات بی دلیل و ادامه دار نوک پستان اشاره کرد.

مهم ترین توصیه های خود مراقبتی برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان

 اگر سابقه ی خانوادگی از سرطان پستان یا تخمدان دارید، با کارکنان بهداشتی درباره ی گزینه های غربالگری خاص مشورت کنید؛ انجام تست های ژنتیک یا درمان پیشگیرانه را جدی بگیرید؛ علایم سرطان پستان را بشناسید؛ ماهانه بلافاصله بعد از اتمام قاعدگی، خودآزمایی پستان را انجام دهید، و در صورت وجود توده های مشکوک یا تغییرات پوستی در پستان های خود، فورا به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید.

"زهرا جهاندار پور" - کارشناس مبارزه با بیماری های غیر واگیر مرکز بهداشت شهدای انقلاب