امروزه نوجوانان با مسائل و مشکلات زیادی روبرو هستند که زندگی آنان را پر استرس می کند؛ مسائلی از جمله فقدان نظارت و حمایت بزرگسالان، تغییر ساختارهای خانواده، کمبود فضای آموزشی، تفریحی و تعاملات اجتماعی مناسب، فقدان الگوی مناسب، فشار همسالان و خشونت های محیطی از این دست هستند.

برخی نوجوانان برای مقابله با مشکلات زندگی به سوء مصرف سیگار یا مواد دیگر روی می آورند، و فکر می کنند این مواد باعث تسلی خاطر و فراموشی مشکلات می شود؛ همچنین لازم است فرزندان شیوه های مقابله با استرس را بیاموزند تا بتوانند تصمیمات درستی بگیرند و به آرامش دست یابند؛ مهمترین عاملی که می تواند به نوجوانان کمک کند که در این گونه مواقع به مصرف مواد روی نیاورد، ارتباط سالم و حمایت والدین با آنهاست.

ارتباط سالم چیست؟

ارتباط در واقع ارسال پیام و دریافت آن توسط فرستنده و گیرنده است؛ در ارتباط سالم پیام ارسال شده به درستی و تمامی دریافت و ادراک می شود. برای داشتن ارتباط سالم لازم است  هم گوینده خوب و هم شنونده توانمندى باشیم و بتوانیم موانع ارتباط را کنترل کنیم.

راهبردهای ایجاد و حفظ رابطه سالم با نوجوان:

صادق و آزاد اندیش باشید

هر اندازه صادق و منعطف باشید، نوجوان ارتباط بیشتری با شما خواهد داشت، و در مورد مسائل مهم خود مانند مسائل جنسی بیشتر با شما همکلام خواهند شد. شما بایستی نگرش ها و ارزش های خود را در مورد روابط جنسی، الکل و مواد مخدر بطور واضح و صادقانه بیان کنید و هشدارهایی را در مورد پیامدهای آن مطرح کنید ولی از قضاوت و سرزنش بپرهیزید.

از شیوه فرزندپروری متعادل استفاده کنید

در این شیوه که انتظارات و میزان محبت شما تعادل نسبی خوبی دارند و همه چیز از شفافیت کافی برخوردار است، می تواند فضایی گرم، مبتنی بر احترام و پذیرش را برای گسترش استقلال نوجوان فراهم کند.

به کاهش آسیب فکر کنید

تعدادی از والدین تلاش می کنند که آسیب ها را به صورت مطلق از زندگی نوجوان خود حذف کنند، اما واقعیت این است که اگر فکر می کنید می توانید جلوى همه رفتارهاى خطاى نوجوان را بگیرید، باید بگوییم که فرض درستى ندارید.

پیشنهاد می شود به کاهش آسیب فکر کنید؛ جایگزینی برای این نگرش انعطاف ناپذیر، بحث کردن با نوجوان خود در مورد انتخاب ها، در نظر گرفتن جوانب مثبت و منفی در مورد فرصت های جدید، بحث به شیوه های غیر تهدیدآمیز، و به دست آوردن درک درست در مورد پیشبرد نتایج است که به آنها می آموزد از مهارت قضاوت خود استفاده کنند.

تأکید بر مثبت بودن

سعی کنید در هر فرصتی که پیش می آید، ارتباط مثبتی با نوجوان خود داشته باشید؛ اگر شما اختلافی با نوجوان خود دارید تلاش کنید مکالمات مثبتی را در مورد مسائل دیگر با نوجوان خود داشته باشید؛ این واقعیت که شما اختلاف دارید به این معنا نیست که هر تعاملی منفی است.

نوجوان خود را به حضور در فعالیت های فوق برنامه تشویق کنید

مطالعات نشان داده است که حضور در فوق برنامه ها می تواند تاثیر مثبتی بر پیشرفت تحصیلی نوجوانان و رفتارهای مثبت اجتماعی در بزرگسالی آنان داشته باشد؛ همین موضوع آنها را برای رابطه مثبت با شما نیز آماده تر می کند.

 از حاضرین فعال در زندگی نوجوان خود باشید

علایق نوجوان خود را بشناسید و به آن توجه کنید؛ در این مورد مهم است که خواست و سلیقه نوجوان را در انتخاب فعالیت ها مدنظر قرار دهیم. اگر فیلم یا سریالى از تلویزیون پخش می شود که مورد علاقه هر دوی شما است، می توانید با هم یا با همه اعضاى خانواده تماشاى آن را به یک برنامه ثابت تبدیل کنید و از همه زمان ها برای با هم بودن بهره ببرید.

براى با هم بودن وقت بگذارید

انجام فعالیت های مشترک با فرزندان به مدت حداقل روزی 15 دقیقه، برای ایجاد یک رابطه قوی بین والدین و فرزندان اهمیت اساسی دارد؛ بهتر است انتخاب نوع فعالیت را با توجه به خواست نوجوان و به طور مشترک انجام دهیم. همچنین می توانیم در این زمان کتاب مورد علاقه فرزندمان را با هم بخوانیم یا در بازی مورد علاقه او شرکت کنیم و تعیین قواعد بازی را به عهده وی بگذاریم.

زینب پارسایی - کارشناس واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب