در ایران هر ساله تعداد زیادی از افراد در اثر مسمــــومیت با گاز منو اکسید کربن ناشی از وسایلی که سوخت آنها بطور ناقـص می سوزد از قبیل کوره ها، آبگرمکن، اجاق گاز، بخاری، شومینه و دستگاه های زغـال سوزی که در خانه ها و اماکن محصور و سربسته کار می کنند جان خود را از دست می دهند .

علت خطرناک بودن گاز منو کسید کربن بی بو و بی رنگ بودن این گاز و غیر اختصاصی بودن علایم اولیه و در نتیجه مسمومیت به دلیل بی توجهی افراد به علایم اولیه می باشد. میل ترکیبی مـــونوکسید کربن با همـــوگلوبین بسیار بیشتر از اکسیـژن است و در رقابت با اکسیژن برنده می شود همچنین ترکیب مونوکسیدکربن با هموگلوبین بسیار پایدار و در مدت کوتاهی سطح مونوکسید کربن در خون بالا می رود و در نتیجه ایجاد مسمومیت می کند.

پیام ها و هشدارهای پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن

1- در فصل سرما همه روزنه‌ها را در منزل یا محیط کار مسدود نکنید. مخصوصاً در اتاق خواب کمی جریان هوا ایجاد کنید.

2- هرچند وقت یکبار دودکش‌ها و وسایل گرمایشی و پخت و پز را کنترل کنید.

3- از وسایل گرمایشی استاندارد و با دودکش استاندارد استفاده کنید و از لوله‌های آکاردئونی (فنری) به دلیل داشتن منافذ ریز برای دودکش‌ها استفاده نکنید.

4- دودکش‌ها هرچه مستقیم‌تر و عمودی باشند بهتر است و محل اتصال آنها باید محکم و بدون درز و از نوع استاندارد باشد.

5- - قبل از استفاده از وسایل گرمایشی مسیر دودکش را کنترل و از باز بودن و بدون درز بودن آن اطمینان حاصل نمائید.

6- برای گرم نمودن خانه و محیط‌های بسته از چراغ‌های خوراک‌پزی مانند اجاق گاز، پیک‌نیک و... استفاده نکنید.

7- رنگ شعله وسایل گرمایشی یا پخت و پز باید آبی باشد در غیر این‌صورت نشانه وجود نقص در سیستم سوخت رسانی یا کمبود اکسیژن در محیط است.

8- از نصب آبگرمکن در حمام و روشن کردن اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نمودن خانه جداً خودداری کنید.

9- قطر لوله دودکش باید مساوی یا بزرگتر از قطر لوله خروجی دستگاه گازسوز باشد.

10- از قرار دادن دودکش بخاری در آب جداً بپرهیزید.

11- هر وسیله گاز سوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد.

12- استفاده از شومینه به عنوان تنها وسیله گرمایشی در منازل توصیه نمی‌گردد.

13- از اتصال هود آشپزخانه به دودکش وسایل گازسوز اکیداً خودداری کنید.

14- اگر در محیط بسته علائم مسمومیت با گاز را در خود یا دیگران مشاهده کردید، هرچه سریعتر پنجره‌ها را باز و به هوای آزاد بروید و به دیگران نیز اطلاع دهید .

15-از انجا که علایم اولیه مسمومیت با مونوکسید کربن از جمله ضعف، بیحالی، سردرد و حالت تهوع شبیه سرما خوردگی است ممکن است فرد به آن توجه نکند و  حتی تصمیم به استراحت در بستر بگیرد که بسیار خطرناک است.

16-نشانه های اولیه گاز گرفتگی را جدی بگیرید و در و پنجره ها را باز نمایید و سپس سیستم گرمایشی را بررسی نمایید

17-  هنگام ورود به محیط جدید لوله دودکش را بررسی نمایید که ترک و شکستگی نداشته باشد.

18-استفاده از زغال جهت گرم کردن محیط های سربسته بسیار خطرناک و موجب مسمومیت و مرگ ناشی از مونوکسید کربن خواهد شد.

19-روشن کردن پیک نیک در چادر مسافرتی و اتومبیل می تواند سریعا باعث تجمع گاز و مرگ شود.

روش های چک کردن دودکش و مطمئن شدن از باز بودن مسیر هوایی دودکش

 به هنگام استفاده از بخاری (حداکثر 5دقیقه پس از راه اندازی )دود کش فلـــزی آن را لمس نمایید دودکش بایدکاملا گرم باشد.

روش دیگر، قرار دادن شمع یا شعله کبریت در محل دریچه و مبدا دودکش است که  در صورت سالم بودن دودکش شعله باید به سمت داخل کشیده شود.

و نهایتا یک بطری نوشابه را با یک طناب از بالای پشت بام از داخل دودکش به سمت پایین رها می کنیم اگر در پایین دودکش بطری قابل روئیت بود مسیر دودکش باز  و سالم است .

"محبوبه دهقانی" کارشناس واحد پیشگیری از بیماری های غیر واگیر مرکز بهداشت شهدای انقلاب