خشونت خانگی یک آسیب اجتماعی است که به سلامت جسمی و روانی قربانی و کل خانواده صدمه می زند، و اثرت آن می تواند سال ها حتی پس از توقف خشونت ادامه داشته باشد .

همچنین خشونت روی سلامت و رشد ذهنی، اجتماعی و هیجانی کودک و نوجوان که شاهد خشونت خانگی هستند، تاثیر گذاشته و می تواند یک عامل خطر برای سوء مصرف مواد و الکل، پرخاشگری، خشونت، بزه کاری و انواع مشکلات روانشناختی در بزرگسالی می باشد.

شناسایی و مداخله اولیه در زمینه خشونت خانگی می تواند، اثرات آسیب های وارده را کاهش دهد و یا از وقوع مجدد آن پیشگیری کند، از این رو دانش و مهارت کارکنان مراکز بهداشتی در شناسایی و انجام مداخلات اولیه روانی اجتماعی اهمیت زیادی دارد.

آمار ها نشان می دهد که خشونت نسبت به زنان و کودکان و سالمندان نسبت به سایر اعضای خانواده بیشتر صورت می گیرد.

به طور کلی می توان گفت خشونت خانگی یک الگوی بدرفتاری جسمی، جنسی، روانی و هیجانی است، که توسط یکی از اعضای خانواده برای اعمال قدرت و کنترل نسبت به سایر اعضای خانواده صورت می گیرد، که یکی از این موارد، خشونت علیه زنان است که به شکل های مختلف اعمال می شود.

خشونت جسمی با رفتارهایی مثل کتک زدن، هل دادن، پرت کردن، مشت و لگد زدن، و اقدامات آسیب زا مشخص می شود.

خشونت عاطفی نیز، شامل تهدید، داد زدن، بی توجهی و تحقیر کردن می باشد؛ و همچنین خشونت جنسی، که با اشکال ناخواسته رابطه در زمان نامناسب مشخص می شود.

در خشونت اقتصادی یا مالی نیز، که شامل قطع هزینه رفت و آمد، غذا، پوشاک و سرپناه می باشد، بررسی ها نشان داده 20تا 70 درصد زنان هرگز خشونت را آشکار نمی کنند، مگر این که پزشک یا فردی قابل اعتماد از آنها این مسئله را بپرسد.

متاسفانه خشونت علیه زنان پیامدهای زیادی در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد، و شامل آسیب به سلامت روان و اعتماد به نفس زن، افزایش احتمال طلاق، یادگیری خشونت توسط فرزندان، مشکلات مربوط به خواب، تغذیه و افکار خودکشی، در زمان وقوع خشونت می شود.

عوامل موثر در زمان وقوع خشونت

 وجود بیماری یا اختلال روانی، وضعیت نامطلوب اقتصادی و اجتماعی، سطح پایین تحصیلات و مهارت های اجتماعی، کیفیت زندگی پابین و اعتیاد به الکل و مواد مخدر و همچنین مسائل فرهنگی به این معنی که برخی جوامع خشونت علیه زنان را طبیعی می دانند.

همچنین کاهش اعتماد به نفس، وابستگی مالی، باورهای فرهنگی و اجتماعی، رفاه و امنیت فرزندان، عدم دسترسی به حمایت های اجتماعی زنان، از علت های اصلی تحمل کردن یک زندگی خشونت بار می باشد.

شش اصل اساسی جهت کارکنان مراکز بهداشتی در مواجهه با قربانیان خشونت

1-      توجه به امنیت قربانی اگر در وضعیت بحرانی است مداخله در بحران

2-      توانمند سازی قربانی

3-      عدم سرزنش قربانی

4-      ارائه اطلاعات کافی در مورد حقوق مراجع

5-      حفظ امنیت فرزندان

6-      افزایش آگاهی زنان در مورد خشونت خانگی و برنامه ریزی جهت پیشگیری از بروز خشونت و تامین امنیت خود و فرزندان، و ارائه اطلاعات در مورد اورژانس اجتماعی (123) وسازمان های حمایتی (بهزیستی ) و ارجاع زنان به مراکز مشاوره تخصصی

ندا محمدی – کارشناس واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب