استعمال دخانیات عامل بروز یا تشدید بسیاری از بیماری های خطرناک از جمله سرطان، بیماری های قلبی-عروقی،  سکته مغزی، دیابت، کاتاراکت، ضایعات شنوایی و فساد دندان ها می باشد، و فاصله زمانی 15 تا 20 سال بین شروع مصرف سیگار و ابتلا به بیماری های مذکور موجب کاهش حساسیت افراد نسبت به خطرات این ماده مهلک شده است.

سازمان جهانی بهداشت، ضمن اعلام شعار پویش روز جهانی بدون دخانیات با عنوان "دخانیات تهدیدی برای محیط زیست ما"، بر اهمیت افزایش آگاهی مردم در مورد تأثیرات زیست محیطی دخانیات اعم از کاشت، برداشت، تولید، توزیع و ضایعات ناشی از این فرایند ها تاکید دارد، و این اطلاعات و آگاهی ها به مصرف کنندگان دخانیات یک انگیزه مضاعف برای عدم مصرف دخانیات می دهد.

در حال حاضر 8 میلیون نفر در سال جان خود را بر اثر  ابتلا به بیماری های ناشی از مصرف دخانیات از دست می دهند، که 1میلیون نفر از این افراد به دلیل مواجهه با دود دست دوم یا دود محیطی آن می باشد.

اگر الگوی موجود استعمال دخانیات با روند جاری ادامه یابد، حدود یک میلیارد نفر در قرن 21 جان خود را از دست خواهند داد، که 80 درصد این مرگ ها در کشورهای در حال توسعه اتفاق می افتد.

مصرف دخانیات و عوارض ناشی از دود آن شامل سه دسته می باشد:

دود دست اول: استنشاق مستقیم مواد شیمیایی و مضر دود سیگار یا مواد دخانی دیگر، توسط فرد مصرف کننده دود دست اول نام دارد، که علاوه بر عوارض ناشی از آن، دود دست دوم و دود دست سوم نیز بر سلامت افراد غیر مصرف کننده بسیار تاثیر گذار می باشد .

دود دست دوم: استنشاق غیر ارادی دود سیگار یا مواد دخانی دیگر، توسط افراد غیر مصرف کننده را دود دست دوم می گویند، که اثرات آن کمتر از عوارض ناشی از استعمال دخانیات نمی باشد.

دود دست سوم : طبق تحقیقات اخیر نشان داده شده که حدود 90 درصد نیکوتین تنباکوی دود شده به دیوار، سطوح، وسایل نرم درون خانه مانند فرش، مبلمان و نیز لباس و مو و پوست افراد می چسبد که این ذرات، تحت عنوان دود دست سوم شناخته شده است.

دود دخانیات حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی است که حداقل 250 مورد از آن مضر و حداقل 69 مورد از آن عامل سرطان شناخته شده است؛ مواد شیمیایی موجود در دود دخانیات شامل بوتان، متانول، اسیداستیک، متان، نیکوتین، کادمیوم، آرسنیک، آمونیاک و مونوکسیدکربن می باشد.

بیماری هایی که به علت مواجهه با دود دست دوم در کودکان ایجاد می شود، شامل بیماری گوش میانی، علایم تنفسی و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، و در بزرگسالان بیماری عروق کرونر قلب، سرطان ریه و اثرات باروری در زنان شامل وزن کم نوزاد هنگام تولد می باشد.

بسیاری از سیگاری ها از ترک سیگار می ترسند زیرا در گذشته موفق به ترک آن نشده اند؛ انها فکر می کنند ترک کردن کار خیلی سختی است زیرا معتقدند که نمی توانند بر علایم ترک غلبه کنند، و احساس می کنند توانایی موفق شدن را ندارند.

افراد سیگاری باید تجارب افراد موفق در این زمینه را در نظر گرفته و روحیه منفی خود را بهبود بخشند؛ بسیاری از افراد سیگاری، ترس، اضطراب و استرس را با تلاش برای ترک آن مرتبط می دانند، با این حال اگر خود را با حمایت مناسب مانند دوستان و خانواده احاطه کرده و با تغذیه مناسب، ورزش و خواب کافی یک سبک زندگی سالم را حفظ کنند، می توانند هرگونه استرس ترس و اضطرابی را که پیش بینی کرده بودند به درستی مدیریت کنند؛ همچنین با مراجعه به مراکز مشاوره برای ترک دخانیات می توانند گام موثری در جهت کمک به خود بردارند.

مراکز رایگان مشاوره برای ترک دخانیات عبارتند از :

-         تمامی مراکز خدمات جامع سلامت همه روزه از 8 تا 14

-         مرکز خدمات جامعه سلامت میرزایی به صورت اختصاصی همه روزه از 8 لغایت 14 با شماره تلفن:  36224330-2

-          مرکز مشاوره 4030 

ندا محمدی – کارشناس واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب