الکل یک ماده روانگردان است که هشیاری فرد را تغییر داده و ادراکات و رفتار را دگرگون می سازد. نوشیدنی های الکلی در نتیجه عمل تخمیر از انواع غلات، سبزیجات و میوه ها بدست می آیند. تخمیر یک فرایند طبیعی است که طی آن یک مخمر هوازی روی موادی که قرار است از آن الکل تهیه شود، قرار داده می شود. این مخمر مواد قندی را تجزیه کرده و از نشاسته موجود در آن تغذیه می‌کند که طی این فرآیند این روان گردان تهیه می‌شود.

کلیه فرآورده های الکلی بصورت خوراکی مصرف می شوند و جذب الکل موجود در آنها از طریق اندام گوارشی صورت می گیرد؛ غلظت الکل در انواع نوشیدنی های الکلی متفاوت است و هر یک می توانند تاثیر متفاوتی روی فرد داشته باشند.

سن، وزن، جنسیت، وضعیت سلامت، میزان تحمل، انتظارات فرد از اثرات الکل، وضعیت خلق، نحوه سوخت و ساز بدن و محیطی که در آن الکل مصرف می شود، از جمله عوامل تاثیرگذار الکل هستند.

از اثرات کوتاه مدت مصرف الکل، می توان به شکسته شدن قید و بندها و ناتوانی در جلوگیری از بروز هیجانات، سرگیجه و برافروختگی چهره در نتیجه گشادی رگهانی خونی، افزایش ترشح اسید معده، اختلال عمومی در کارکرد مغز و دستگاه عصبی، ایجاد ناهماهنگی کلی در بدن، اختلال در مهارت های حرکتی، افت سرعت واکنش به محرک های محیطی، پرخاشگری، اختلال عمومی در حواس، تاری دید و تکلم بریده بریده، تهوع و فقدان هوشیاری، اشاره کرد.

شایع ترین اختلالات مصرف الکل

شایع ترین اختلالات مصرف الکل در طولانی مدت را، می توان از التهاب کبدی، یرقان، دردهای نامعلوم شکمی و سیروز کبدی نام برد.

سرطان: مصرف طولانی مدت الکل با احتمال مبتلا به برخی انواع سرطان، بویژه سرطان های مری، روده، دهان و گلو، ارتباط بسیار نزدیک دارد. برخی تحقیقات نشان می دهد که مصرف الکل در زنان احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد.

پانکراتیت: مصرف بلند مدت الکل می تواند به پانکراس آسیب رسانده و منجر به شکل گیری بیماری پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده گردد؛ پانکراتیت حاد می تواند با دردهای شکمی شدیدی همراه باشد که می تواند کشنده باشد؛ همچنین پانکراتیت مزمن نیز با دل دردهای مزمن، اسهال و پایین آمدن شدید وزن فرد همراه است.

مشکلات قلبی عروقی: مصرف سنگین الکل فرد را در برابر ناراحتی های قلبی آسیب پذیر ساخته و احتمال حملات قلبی، سکته و فشارخون را در افراد افزایش می دهد.

ضعف سیستم ایمنی: الکل به طور کلی می تواند روی سیستم ایمنی بدن تاثیر گذاشته و با تضعیف شدن سیستم دفاعی بدن، فرد را در برابر بیماری های مختلف آسیب پذیر کند.

آسیب های مغزی: مصرف زیاد الکل در نوجوانان بدلیل آسیب پذیری زیاد، قدرت تصمیم گیری و قضاوت فرد را به شدت مختل ساخته و یا عوارض بلند مدت و پایداری روی حافظه بر جای گذارد.

مهمترین عامل در روی آوردن نوجوانان به مصرف الکل، فشار همسالان و نوجوانانی که فکر می کنند الکل آنها را از بحران های دوران نوجوانی رها ساخته و تعاملات ایشان با دیگران را تسهیل می کند و آنها را سرحال، جذاب و خونسرد جلوه می دهد نیز، رخ می دهد.

برخی معتقدند که الکل اثرات مثبتی بر خواب می گذارد، اما باید گفت که هر چند مصرف الکل به هنگام شب معمولا به تسهیل در به خواب رفتن می انجامد، اما اثرات نامطلوبی بر ساختار خواب دارد؛ الکل باعث می شود که دوره خواب عمیق کاهش یافته و فرد با بیدار شدن های مکرر و طولانی در شب مواجه شود و از آنجایی که اغلب واکنش های بدنی در طول خواب عمیق صورت می گیرند، این افراد با احساس خستگی در طول روز روبرو شده و سوخت و ساز سلولی آنها مختل می گردد.

ندا محمدی – کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب