چربی های ترانس یا همان اسیدهای چرب ترانس، چربی هایی هستند که در مقادیر کم در بسیاری از غذاها وجود دارند. این چربی ها با اینکه غیر اشباع محسوب می شوند ولی مانند چربی های اشباع می تواند برای بدن مضر باشد.

اسیدهای چرب ترانس، نوعی چربی غیراشباع هستند که از منابع صنعتی یا طبیعی به دست می آیند؛ چربی‌های ترانس تولید شده در صنعت، در یک فرآیند صنعتی تشکیل می‌شوند که روغن مایع را به جامد تبدیل می‌کند و در نتیجه روغن نیمه هیدروژنه  تولید می‌شود.

چربی ترانس تولید شده صنعتی را می توان در مارگارین، روغن نیمه جامد، غذاهای سرخ شده و محصولات پخته شده مانند کراکر، بیسکویت و کیک یافت؛ همچنین غذاهای خیابانی و رستورانی پخته و سرخ شده نیز اغلب حاوی چربی ترانس تولید شده صنعتی هستند.

چربی ترانس همچنین می تواند به طور طبیعی در گوشت و غذاهای لبنی حیوانات نشخوارکننده (مانند گاو، گوسفند، بز) یافت شود. چربی های ترانس طبیعی به همان اندازه چربی ترانس تولید شده در صنعت مضر هستند.

اثرات اسید های چرب ترانس بر سلامتی

بیماری های قلبی عروقی عامل اصلی مرگ و میر در جهان است؛ عوامل خطر عمده این بیماری ها عبارتند از رژیم غذایی ناسالم، عدم تحرک بدنی، مصرف دخانیات و الکل؛ در این بین مصرف زیاد چربی ترانس نیز خطر مرگ به هر دلیلی را تا 34 درصد، مرگ ناشی از بیماری عروق کرونر قلب را تا 28 درصد و بیماری عروق کرونر قلب را تا 21 درصد افزایش می دهد. در واقع چربی‌های ترانس هیچ مزیت شناخته‌شده‌ای بر سلامتی انسان ندارند.

بیش از 278 هزار مرگ سالانه در سطح جهان را می توان به مصرف چربی ترانس تولید صنعتی نسبت داد. چربی ترانس شریان ها را مسدود و خطر حمله قلبی و مرگ را افزایش می دهد.

اقدامات برای  کاهش اسید چرب ترانس

متاسفانه استفاده از چربی‌های ترانس در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری افزایش یافته است؛ در حال حاضر روغن های قنادی که در صنعت و صنف برای تولید انواع مواد غذایی مثل کیک،  کلوچه، انواع شیرینی استفاده می شوند. به طور متوسط حاوی 5 درصد اسید چرب ترانس می باشند، و کاهش استفاده از این محصولات منجر به کاهش مصرف اسید چرب ترانس می شود. همچنین توجه به برچسب های راهنمای تغذیه ای محصولات غذایی جهت انتخاب محصول با اسید چرب ترانس کمتر یا بدون اسید چرب ترانس می تواند بسیار کمک کننده می باشد.

همچنین جایگزین کردن روغن نیمه جامد با روغن های مایع مانند روغن های ذرت، آفتابگردان، سویا، کانولا و زیتون در کاهش مصرف اسید چرب ترانس موثر است.

مریم صحرایی – کارشناس تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز