به مناسبت پویش ملی سلامت دهان و دندان، مرکز بهداشت شهدای انقلاب بر نقش کلیدی تغذیه سالم در پیشگیری از پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه و حفظ سلامت دهان تأکید می‌کند.

رژیم غذایی متعادل نه تنها از دندان‌ها محافظت می‌کند، بلکه به تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت‌های دهانی نیز کمک می‌نماید؛ سلامت دهان و دندان نه تنها به بهداشت روزانه وابسته است، بلکه ارتباط مستقیمی با نوع تغذیه دارد؛ مواد غذایی مصرفی می‌توانند تأثیرات مثبت یا منفی بر دندان‌ها، لثه‌ها و بافت‌های دهانی داشته باشند.

بیماری‌های دهانی و تأثیر تغذیه

از جمله بیماری‌های دهانی می‌توان به پوسیدگی، بیماری‌های پریودنتال و فرسایش دندان‌ها اشاره کرد؛ رابطه رژیم غذایی با سلامت دهان و دندان دوطرفه است، زیرا بروز اختلال در عملکرد حفره دهان می‌تواند توانایی فرد در جویدن و هضم غذا را تحت تأثیر قرار دهد.

مصرف مداوم برخی مواد غذایی می‌تواند موجب تغییر رنگ، ایجاد پلاک و پوسیدگی دندان‌ها شود. به طور کلی، پوسیدگی دندان تحت تأثیر عوامل زیر رخ می‌دهد:

قوام و قدرت چسبندگی مواد غذایی: مواد غذایی چسبناک مانند شکلات بیشترین تأثیر را در ایجاد پوسیدگی دارند.

ظاهر و شکل مواد غذایی: مواد غذایی مایع نسبت به مواد جامد کمتر باعث پوسیدگی می‌شوند.

تعداد دفعات مصرف: مصرف مکرر مواد غذایی شیرین و نشاسته‌ای باعث افزایش احتمال پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

زمانی که مواد غذایی حاوی قند و نشاسته مصرف می‌کنیم، باکتری‌های دهان با استفاده از این مواد، اسید تولید می‌کنند که مینای دندان را تخریب می‌کند. بزاق دهان نقش محافظتی دارد، اما مصرف مداوم مواد قندی و نشاسته‌ای باعث می‌شود حملات اسیدی غلبه کرده و حفره‌های پوسیدگی ایجاد شود.

نکات تغذیه‌ای مهم برای حفظ سلامت دهان و دندان

محدود کردن تنقلات بین وعده‌های غذایی :کاهش تعداد حملات اسید بر روی دندان‌ها و ایجاد فرصت برای ترمیم مینای دندان. آب‌نبات، کلوچه، نوشابه و شیرینی‌های چسبناک باید محدود شوند.

مصرف لبنیات: شیر، ماست و پنیر منابع غنی کلسیم هستند و می‌توانند اسیدیته دهان را خنثی کرده و خطر پوسیدگی را کاهش دهند. پروبیوتیک‌های موجود در ماست و پنیر به تثبیت فلور سالم دهان کمک می‌کنند.

پروتئین‌های بدون چربی: ماهی، مرغ، تخم‌مرغ و غذاهای حاوی فسفر برای سلامت دندان‌ها مفید هستند. اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در ماهی به مقاومت لثه در برابر عفونت‌های پریودنتال کمک می‌کنند.

آجیل و مغزها: گردو، بادام، تخمه کدو و بذر کتان غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند و سلامت لثه را تقویت می‌کنند. بهتر است از آجیل ساده یا کم‌نمک استفاده شود.

جویدن آدامس بدون قند: جویدن آدامس پس از وعده غذایی جریان بزاق را افزایش می‌دهد و اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها را خنثی می‌کند. آدامس‌های حاوی زایلیتول مؤثرترین گزینه هستند.

مصرف میان‌وعده‌های سالم :میوه‌ها و سبزیجات تازه، پنیر، ماست و آجیل بهترین انتخاب هستند. میوه‌های آب‌دار مانند هندوانه نسبت به موز و میوه‌های خشک کمتر پوسیدگی‌زا هستند.

مواد معدنی و ویتامین‌ها: کلسیم و فسفر برای تقویت مینای دندان ضروری‌اند؛ منابع آن شامل شیر، ماست، پنیر، بادام و ماهی است. ویتامین D به جذب کلسیم کمک کرده و از بیماری‌های لثه پیشگیری می‌کند.

مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان: سبزیجات و میوه‌های رنگی مانند بروکلی، توت‌فرنگی، پرتقال، کیوی، کلم، فلفل دلمه‌ای و کشمش به سلامت دندان‌ها کمک می‌کنند.

خوردن سبزیجات خام و میوه‌های ترد :هویج، سیب، خیار و کرفس می‌توانند به تمیزی دندان‌ها بین وعده‌های غذایی و تقویت مینای دندان کمک کنند.

در پایان رژیم غذایی سالم و متعادل، همراه با مصرف کافی کلسیم، ویتامین D، پروتئین، مواد معدنی و آب، نقش مهمی در حفظ سلامت دندان‌ها و جلوگیری از فرسایش و پوسیدگی دارد. رعایت این نکات به همراه بهداشت روزانه دهان و دندان، می‌تواند سلامت دهان و دندان را به طور چشمگیری ارتقا دهد.

اعظم زمامی – کارشناس ارشد رژیم درمانی – واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب