تغذیه سالمندان نیازمند دقت، تنوع و تعادل است؛ زیرا تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از افزایش سن بر احساس گرسنگی، جذب مواد مغذی، عملکرد گوارش و سوخت‌وساز بدن تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین، هدف اصلی در تنظیم رژیم غذایی سالمندان، تأمین نیازهای تغذیه‌ای با توجه به وضعیت جسمی و وزن بدن است.

توصیه‌های تغذیه‌ای برای سالمندان لاغر یا مبتلا به سوء‌تغذیه

افزایش انرژی دریافتی روزانه با افزودن مواد غذایی پرکالری و مقوی مانند انواع گوشت، جگر، حبوبات (عدس، نخود، لوبیا)، نان‌های سبوس‌دار، لبنیات کامل و غلات.

استفاده از میان‌وعده‌های پرانرژی و غنی از پروتئین مانند تخم‌مرغ آب‌پز، خرما، میوه‌های تازه و خشک، انواع مغزها (گردو، بادام، فندق)، ماست، کشک، بستنی و فرنی.

افزایش اشتها با استفاده از طعم‌دهنده‌های طبیعی مثل آب‌لیمو، ادویه‌ها و چاشنی‌های ملایم.

مصرف روغن‌های گیاهی مفید (روغن زیتون یا کانولا) در غذاها و سالادها به میزان روزانه یک تا دو قاشق غذاخوری.

توجه ویژه به وعده صبحانه و استفاده از مواد مغذی مانند پنیر و گردو، نان سبوس‌دار، تخم‌مرغ و شیر گرم.

رعایت تنوع غذایی روزانه با مصرف پنج گروه اصلی غذایی (نان و غلات، میوه، سبزی، لبنیات، گوشت و حبوبات).

مصرف کافی مایعات (۶ تا ۸ لیوان در روز) شامل آب، شیر، دوغ، چای کم‌رنگ و آب‌میوه طبیعی برای حفظ تعادل آب بدن.

افزایش مصرف میوه و سبزیجات پخته یا کمپوت‌شده در صورت وجود مشکلات گوارشی یا دندانی.

استفاده از غذاهای نرم و آسان‌هضم مانند شیربرنج، فرنی، شله‌زرد، پوره سیب‌زمینی و سوپ‌های مقوی.

استفاده از محصولات غنی‌شده با ویتامین D و کلسیم مانند شیر یا دوغ غنی‌شده برای حفظ سلامت استخوان‌ها.

توصیه‌های تغذیه‌ای برای سالمندان دارای اضافه‌وزن یا چاقی

کاهش انرژی دریافتی با کنترل حجم وعده‌ها و حذف غذاهای پرچرب و قندی.

انتخاب روش‌های پخت سالم مانند آب‌پز، بخارپز و تنوری به جای سرخ‌کردنی.

کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده نظیر سوسیس، کالباس، همبرگر و فست‌فود.

استفاده از میوه کامل به جای آب‌میوه برای دریافت فیبر بیشتر و کنترل قند خون.

مصرف نان سبوس‌دار و غلات کامل به‌جای برنج سفید یا ماکارونی، و محدود کردن غذاهای نشاسته‌ای.

اجتناب از نوشیدنی‌های شیرین و گازدار حتی انواع رژیمی.

مصرف لبنیات کم‌چرب و استفاده از ماهی یا مرغ بدون پوست به‌جای گوشت قرمز.

محدود کردن مصرف زرده تخم‌مرغ به حداکثر سه عدد در هفته.

پرهیز از مواد غذایی پرانرژی و بی‌ارزش تغذیه‌ای مانند سس مایونز، انواع شیرینی، شکلات و تنقلات چرب.

افزایش مصرف سالاد و سبزیجات تازه به‌ویژه قبل از غذا، با استفاده از آب‌لیمو، سرکه یا آب نارنج به‌جای سس‌های چرب.

در پایان رعایت اصول تغذیه‌ای در دوران سالمندی نه‌تنها از بروز سوء‌تغذیه، لاغری یا چاقی پیشگیری می‌کند، بلکه به بهبود عملکرد سیستم ایمنی، تقویت استخوان‌ها، حفظ عملکرد شناختی و افزایش طول عمر سالم و باکیفیت کمک می‌نماید. آموزش تغذیه صحیح به سالمندان و خانواده‌های آنان یکی از گام‌های اساسی در ارتقای سلامت جامعه سالمندی است.

اعظم زمانی – کارشناس ارشد رژیم درمانی - واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب