خودکشی یک مشکل پیچیده است که علل یا دلایل متعددی دارد، و در نتیجه تعامل عوامل متعدد زیستی، ژنتیکی، روانشناختی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی به وجود می آید.

خودکشی از جمله ده علت اصلی مرگ در کشورهای مختلف است و سالانه بیش از یک میلیون نفر در سال خودکشی می کنند، و به طور کلی خودکشی  یک مشکل مهم جهانی است.

خودکشی در واقع از بین رفتن یک فرد نیست، بلکه والدین، همسر، فرزندان و به عبارتی سایر اعضای خانواده را درگیر و آنها را از جنبه های مختلف روان شناختی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر قرار می دهد؛ اگر چه نرخ خودکشی در کشورهای مختلف متفاوت است، ولی به طور کلی آمارها نشان می دهد میزان خودکشی در 50 سال اخیر60درصد افزایش یافته است؛ از این رو خودکشی از جمله مشکلاتی است که نیاز به توجه فوری و اورژانسی دارد.

پژوهش ها نشان می دهد پایه ژنتیکی در رفتارهای خودکشی نهفته هست؛ از طرفی اختلالات روانی با خودکشی ارتباط دارند و90 درصد از بزرگسالانی که اقدام به خودکشی می کنند به نوعی  اختلال روانی دچار هستند، که رایج ترین آنها افسردگی، سوء مصرف مواد یا وابستگی به الکل و اسکیزوفرنی می باشد.

همچنین اختلالات شخصیتی از ویژگی های بارز در گرایش به خودکشی می باشد، مانند اختلال شخصیت مرزی، خودشیفتگی و ضد اجتماعی بودن فرد، که 90 درصد مرگ کودکان و نوجوانان براثر خودکشی، نوعی اختلال روانی به عنوان عامل ریشه ای شناسایی شده است.

در واقع خودکشی نوعی فریاد یا پاسخی به موقعیت های استرس زا است که سه مولفه دارد؛ اول اینکه موقعیت و شرایط موجب احساس شکست در فرد می شود، دوم اینکه فرد آرزو دارد از این موقعیت فرار کند و سوم اینکه فرد نتیجه می گیرد که عامل نجاتی برای بحران موجود وجود ندارد، که این عوامل می تواند منجر به فرار فرد از این شرایط با انتخاب خودکشی گردد.

نخستین گام در پیشگیری از خودکشی برقراری یک ارتباط توام با اعتماد است، و مهمترین کار گوش دادن موثر به آنهاست؛ در واقع شکستن سکوت و افزایش ارتباط با این افراد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

بایستی توجه داشته باشیم، در برخورد با این افراد احساسات فرد درک شود، با احترام و پذیرش به صحبت های فرد گوش کنیم، به ارزش ها و عقاید او احترام بگذاریم، با بیانی روشن و قابل اعتماد صحبت کنیم، توجه، علاقه و مهربانی خود را به فرد نشان دهیم، اگر فرد می گوید نمی توانم به زندگی خود ادامه دهم، و ای کاش میمردم، او را از نظر هیجانی حمایت کنید و او را جهت مراجعه به پزشک و روانشناس ترغیب کنید.

فردی که افکار خودکشی و طرح و برنامه ریزی برای این کار دارد و یا نقشه قطعی و ابزار آن را در اختیار دارد، فورا او را  از لحاظ هیجانی حمایت کنید و تلاش کنید تا از فرد مستعد به خودکشی برای جلب حمایت منابع و تماس با آنها، کسب اجازه کنید.

حتی اگر فرد اجازه نداد، تلاش کنید شخصی را که به طور ویژه بتواند از فرد مستعد خودکشی حمایت کند در کنار او قرار دهید و از او بخواهید هرچه سریعتر به فوریت های روانپزشکی مراجعه کنند.

ندا محمدی – کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب